Ишнинг умумий тавсифи

jirkanchlik edi. (“Jimjitlik”, 50- bet). 

---

 

22 

16. 

 Joni  uzilgan  odamdek,  tosh  bag’ridan harorat  ketdi. Tongga 

yaqin  badanni  uzib  oladigan   muzga aylandi. Hojimurod qaltirab o’rnidan 

turdi. Havo  salqin, muzdek  edi. Hojimurod  titrab-  qaqshab  yuqoriga  chiqa 

boshladi. Giyohlarga  tushgan  shudring tomchilari  ham  muzdek. (“Jimjitlik”, 

51- bet). 

17. 

 Tolibjon har  tong ana  shu  manzaralarni  tomosha  qilgani 

chiqadi. Tiniq,  chang – g’ubordan  xoli,  shaffof   havo  hech qanday ta’rifga 

sig’maydigan ko’rinishlardan  Tolibjon  huzur  qilardi. Uning  tarang   tortilgan 

asablariga sokinlik  halovat,  orom  berardi. (“Jimjitlik”, 53- bet). 

18. 

 Bola  qilgan  ishi  gunohligini  bilmay jilmaydi. Bir  chiroyli  

jilmaydi. Beg’ubor,  shirin  jilmayish  edi bu. (“Jimjitlik”, 55- bet). 

Og’zaki  va  yozma  nutqda sinonimlarning  katta  amaliy  ahamiyati  bor. 

Sinonimlar nutqiy  ta’sirchanlikka  asoslanib, kitobxonning so’z  boyligini  

oshiradi. Sinonimlar  til  lug’at  sostavining qanchalik  boy  va  rang-

barangligini ko’rsatuvchi  belgilardan  biridir.

1

  Ma’nodosh    so’zlar   

leksemalarni o’rinsiz  takror  ishlatishga  yo’l  qo’ymaydi,  badiiy  nutq  

uslubining ravonligini  ta’minlaydi, jumlalarning  ixcham  tuzilishiga  keng  yo’l 

ochadi, semalarni  o’rganish  jarayonida  chuqur  fikr  yuritishga  imkon  beradi. 

Ma’nodosh  so’zlar badiiy  adabiyotda muhim  tasvirlash  vositalaridan  

biri  hisoblanib, yozuvchi  ular  yordamida  qahramonlarning xarakter-

xususiyatlarini, voqea-hodisalarni,  manzaralarni, badiiy  tasvirlarni aniq, 

ravshan  va  jonli qilib ifodalay  oladi. 

Xullas,  sinonimlar  tildagi  go’zallik  va  rang-baranglikni  ro’yobga  

chiqarishda  muhim  ahamiyatga  egadir. 

Har  bir  kitobxon o’z  nutqini  o’stirishi, o’z  so’z  xazinasini  boyitishi  

uchun  sinonimlarni  va  ularning  qo’llanishini  yaxshi  bilishi,  o’rganishi va bu 

so’zlardan  unumli  foydalana  bilishi  lozim.  

 

                                                 

1

   

Pinxasov. Hozirgi o’zbek  adabiy  tili. Leksikologiya va  frazeologiya. “O’qituvchi”. – T , 

1969y, 25b 

---

 

23