Petrografiya

SIENIT- TRAXIT    GURUHI 

 

Bu  guruhga  kiruvchi  tog’  jinslari  kam  rivojlangan  bo'lib, 

hamma  magmatik  jinslarning  0,6  foizini  tashkil  qiladi.  Sienit  - 

traxitlar  asosan  boshqa  guruh  jinslari  bilan  genetik  bog’langan 

holda rivojlanib, kamdan-kam alohida kichik jismni tashkil  qiladi. 

Ular kremnezem bilan to'yingan bo'lib o'rta jinslardir. 

Abissal      tog’    jinslari.  Sienitlar  kimyoviy  va  mineral  tarkibiga 

ko'ra ikkiga - normal (ohakli-ishqorli) va ishqorli turga bo'linadi. 

Normal  sienitlar  qizg’ish rangli, o'rta va yirik donali, yaxlit 

teksturali tog’ jinsi. Uni ko'p qismi (60-70 foizi ) ishqorli dala 

shpatlaridan - ortoklaz, mikroklin, anortoklaz va pertitdan  iborat. 

Plagioklaz (oligoklaz-andezin) tog’ jinsining 10-20 foizini tashkil 

qilishi  mumkin.  Rangli  minerallar  (20-30  foiz)  asosan  shoh 

aldamchisidan  iborat  bo'lib,  kamdan-kam  biotit  va  piroksen 

uchraydi.  Kvars  sienitlarda  oz    miqdorda  (5  foiz)  uchragani 

uchun uni faqat mikroskop ostida ko'rish mumkin. Kvars miqdori 

15  foizga  yetsa,  tog’  jinsi  kvarsli  sienit  deb  ataladi.  Aksessor 

---

 

23 

minerallar  apatit,  sfen  va  magnetitdan  iborat.  Ikkilamchi 

minerallardan ishqorli dala shpatlari o'zgarishining mahsuli bo'lgan 

pelitsimon  minerallar  hamda  seritsit,  xlorit,  kalsit  va  boshqa 

minerallar uchraydi.   Tog’ jinsi tarki-bida qaysi rangli minerallar 

uchrashiga  ko'ra  shoh  aldamchili,  biotitli  va  piroksenli  sienitlarga 

bo'linadi.  Sienitlarda  gipidiomorf,  porfirsimon  hamda  monsonit 

strukturalar uchraydi. 

Petrografik  jihatdan  sienitlar  asta-sekin  kvarsli  sienit  va 

granosienit  orqali  granitga,  gabbro-sienit  orqali  gabbroga  hamda 

sienito-diorit orqali dioritga o'tib boradi. 

Ishqorli    sienitlar    asosan  ishqorli  dala  shpatlaridan:  kaliyli-

ortoklaz,  mikroklin,  natriyli-  albit  yoki  kaliy  –  natriyli  - 

anortoklaz,  pertit  va  mikropertitdan  tashkil  topgan.  Kaliyli  dala 

shpatlari  va  albit  birga,  ayrim  holda  alohida  uchrashi  mumkin. 

Rangli minerallar ishqorli piroksenlar (egirin, egirin-avgit, egirin-

diopsid)  va  ishqorli  shoh  aldamchisidir  (arfvedsonit,  ribekit, 

barkevikit) dan tashkil topgan. Slyudalardan biotit va lepidomelan 

uchraydi.  Ishqorli  sienitda  aksessor  minerallar  sfen,  sirkon, 

magnetitdan  tashkil  topgan.  Tog’  jinsining  ayrim  turlarida  kvars 

uchrashi  mumkin.  Agar  kvarsning  miqdori  oshsa,  ishqorli  sienit 

bilan  ishqorli  granit o'rtasidagi  jins  hosil  bo'ladi.  Ishqorli  sienitlar 

ayrim holda feldshpatoidli sienitlar bilan genetik bog’langan bo'lib, 

ularda nefelin, sodalit va kankrinit uchraydi.