F. H. Otaxonov, X. V. Burxanxodjayeva, K. E. Mansurov, N. X. Muhamedova

—273—
maxsus vakolatli organ yoki uning tegishli hududiy bo‘linmasi
tomonidan berilgan, xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatini
tekshirishning muvofiqlashtirish rejasidan ko‘chirma;
nazorat qiluvchi organlarning muvofiqlashtiruvchi reja asosida
chiqargan buyrug‘i yoki maxsus vakolatli organning tekshirish,
shu jumladan, taftish o‘tkazish to‘g‘risidagi hamda tekshirish
maqsadi, uni o‘tkazish sanasi va tekshirishni amalga oshirish
topshirilgan mansabdor shaxslarning tarkibi ko‘rsatilgan qarorlari;
prokuratura, Ichki ishlar va Milliy xavfsizlik xizmati organlari
tomonidan xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatini tekshirish
uchun qo‘zg‘atilgan jinoiy ish mavjudligi.
Xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatini rejali tarzda tekshirish-
lar maxsus vakolatli organning qaroriga binoan yiliga ko‘pi bilan
bir marta amalga oshirilishi mumkin.
Soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlarni o‘z vaqtida hamda to‘la
miqdorda to‘lovchi, boshqa tartib va qoidalarga rioya qiluvchi,
auditorlarning har yilgi tegishli  xulosalariga ega bo‘lgan xo‘jalik
yurituvchi subyektlar faoliyatini tekshirish nazorat qiluvchi organ-
lar tomonidan, qoida tariqasida, ko‘pi bilan ikki yilda bir marta
amalga  oshiriladi.
Xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatini tekshirish muddatlari o‘ttiz
kalendar kunidan oshmasligi lozim. Alohida hollarda maxsus vako-
latli organning qaroriga binoan bu muddat uzaytirilishi mumkin.
Xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatini rejadan tashqari
tekshirish uchun maxsus vakolatli organning tekshirilayotgan
obyekt nomini, tekshiruv o‘tkazish maqsadi, muddatlari hamda
uni o‘tkazish sabablarining asosliligi ko‘rsatilgan holda rejadan
tashqari tekshirish o‘tkazish to‘g‘risida chiqargan qarori, shuning-
dek, tekshirishni amalga oshiruvchi  tegishli nazorat qiluvchi
organning buyrug‘i asos bo‘lib xizmat qiladi.
Rejadan tashqari tekshirishlar nazorat qiluvchi organlar
tomonidan quyidagi hollarda o‘tkaziladi:
agar tekshiruvni o‘tkazish zarurati O‘zbekiston Respublikasi
Hukumati qaroridan kelib chiqqanda;
nazorat qiluvchi  organga xo‘jalik yurituvchi subyektlar
tomonidan qonunlar va boshqa qonun  hujjatlari buzilganligi
to‘g‘risida qo‘shimcha ma’lumotlar kelib tushganda;
favqulodda vaziyatlar yuzaga kelishining oldi olinayotganda;

—274—
sanitariya-epidemiologiya vaziyati murakkablashganda, shu-
ningdek, qo‘shni davlatlardan yuqumli kasalliklar kirib kelishi va
tarqalishi ehtimoli vujudga kelganda.
Yakka tartibda tadbirkorlar faoliyatini tekshirish soliq organlari
hamda boshqa nazorat qiluvchi organlar tomonidan ularning
vakolatlari doirasida va qonun hujjatlarida belgilangan tartibda amalga
oshiriladi.
Xo‘jalik yurituvchi subyektlarni ularning xo‘jalik faoliyatini
taftish qilish bilan bog‘liq bo‘lmagan holda tekshirish  tegishli
nazorat qiluvchi (yong‘inga qarshi, energetika nazorati va boshqa)
organlar tomonidan, qoida tariqasida, bir marta o‘tkaziladigan
kompleks tekshiruv davomida amalga oshiriladi.
Kompleks tekshiruvlar maxsus vakolatli organ tasdiqlagan
rejalar asosida o‘tkaziladi.
Nazorat tartibida tekshirish nazorat qiluvchi organlar tomo-
nidan maxsus vakolatli organ yoki uning hududiy bo‘linmalari
bilan kelishilgan tartibda va muddatlarda amalga oshiriladi.
Òekshirilayotgan xo‘jalik yurituvchi subyekt quyidagi huquq-
larga ega:
o‘z faoliyati tekshirilishi to‘g‘risidagi tegishli axborotga ega bo‘-
lishi;
nazorat qiluvchi organning tekshiruvchi mansabdor shaxsla-
ridan maxsus vakolatli organ yoki uning hududiy bo‘linmalari
qarorini, tekshirish o‘tkazish uchun asos hisoblanuvchi boshqa
hujjatlarni talab qilish, tekshiruvchilarning shaxsini tasdiqlovchi
hujjatlari bilan tanishish;
tekshirish o‘tkazish uchun asosga ega bo‘lmagan shaxslarning
tekshirish o‘tkazishiga yo‘l qo‘ymaslik;
nazorat qiluvchi organlar vakolatiga kirmaydigan masalalarga
oid talablarni bajarmaslik va tekshirish predmetiga taalluqli
bo‘lmagan materiallar bilan ularni tanishtirmaslik;
nazorat qiluvchi organning tekshiruvchi mansabdor shaxs-
laridan tekshirish tugagandan so‘ng o‘n kun muddat ichida
tekshirish natijalarini aks ettiruvchi hujjatning bir nusxasini olish;
qonunda belgilangan tartibda tekshirish natijalari ustidan
shikoyat qilish va boshqalar.
Xo‘jalik yurituvchi subyektlar tekshiruvchilarning qonuniy
talabiga binoan tekshirish o‘tkazish uchun zarur bo‘lgan material-
lar va hujjatlarni taqdim etishga, ularni tekshirish obyektlariga
kiritishga, tekshiruvchilarga o‘z vazifalarini bajarishlari uchun
ko‘maklashishga majburdirlar.

—275—
Nazorat qiluvchi organlarning mansabdor shaxslari xo‘jalik
yurituvchi subyektlar faoliyatini tekshirish chog‘ida o‘z vakolatlari
doirasida quyidagi huquqlarga ega:
tekshirilayotgan xo‘jalik yurituvchi subyektlardan tekshirish
o‘tkazish bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan zarur hujjatlar va boshqa
axborotlarni talab qilish;
tekshirilayotgan xo‘jalik yurituvchi subyektlarga aniqlangan
qoidabuzarliklarni bartaraf etish to‘g‘risida bajarilishi majburiy
bo‘lgan ko‘rsatma berish;
tegishli davlat hokimiyati va boshqaruv organlari, xo‘jalik
yurituvchi subyektlar mulkdorlari oldiga aybdor shaxslarning
javobgarligi to‘g‘risidagi masalani qo‘yish;
tekshiruvga vazirliklar va idoralar, korxonalar, muassasalar va
tashkilotlar mutaxassislarini belgilangan tartibda shartnoma asosida
jalb etish;
qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda moliyaviy yoki
ma’muriy jazo choralarini qo‘llash.
Nazorat qiluvchi organlar mansabdor shaxslarining qonuniy
talablari tekshirilayotgan xo‘jalik yurituvchi subyektlar tomonidan
bajarish uchun majburiydir.
Nazorat qiluvchi organlar mansabdor shaxslari xo‘jalik
yurituvchi subyektlar faoliyatini tekshirish chog‘ida o‘z vakolatlari
doirasida quyidagilarni bajarishga majburdirlar:
tekshirilayotgan xo‘jalik yurituvchi subyektlarga tekshirish
o‘tkazish huquqini beruvchi zarur hujjatlarni ko‘rsatish;
davlat siri, tijorat yoki boshqa sirlar saqlanishini ta’minlash;
tekshiruv natijalarini dalolatnoma (ma’lumotnoma) bilan
rasmiylashtirib, uning bir nusxasini tekshirilayotgan xo‘jalik
yurituvchi subyekt ixtiyorida qoldirish;
huquqbuzarlik hollari aniqlangan taqdirda qonun hujjatlarida
nazarda tutilgan choralarni ko‘rish.
Nazorat qiluvchi organlarning mansabdor shaxslari xo‘jalik
yurituvchi subyektlarning qonun hujjatlariga muvofiq amalga
oshiriladigan faoliyatiga aralashishga haqli emas.
Agar, nazorat qiluvchi organlarning mansabdor shaxslari
xo‘jalik yurituvchi subyektlarning faoliyatida qonun hujjatlari
buzilganligini aniqlasalar, ular o‘zlariga berilgan vakolat doirasida
va muayyan qoidabuzarlikni bartaraf etish bilan bevosita bog‘liq
chora-tadbirlarni ko‘rishlari mumkin. Nazorat qiluvchi organlarning

—276—
mansabdor shaxslari qoidabuzarlik holati mavjudligidan xo‘jalik
yurituvchi subyektlarning boshqa qonuniy faoliyatiga aralashish yoki
uni cheklash uchun asos sifatida foydalanishga haqli emas.
Nazorat qiluvchi organlar mansabdor shaxslarining noqonuniy
qarorlari yoki boshqa harakatlari natijasida xo‘jalik yurituvchi sub-
yektga yetkazilgan zararlar, shu jumladan, boy berilgan foyda qonun
hujjatlarida belgilangan tartibda qoplanadi.
Nazorat qiluvchi organlar mansabdor shaxslarining harakatlari
va qarorlari ustidan bevosita sudga yoki bo‘ysunish tartibida yuqori
turuvchi organga yoxud mansabdor shaxsga shikoyat qilinishi
mumkin.
Shikoyat berish nazorat qiluvchi organ mansabdor shaxsining
harakatlari va qarorlari ustidan qilingan shikoyatlar qonun hujjatlarida
belgilangan tartibda va muddatlarda ko‘rib chiqiladi.
Xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatini davlat tomonidan
nazorat qilish to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini buzishda aybdor bo‘lgan
shaxslar belgilangan tartibda javobgarlikka tortiladi.
Xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyati tekshirilganda birinchi
galda tekshiruvchi mansabdor shaxs tekshirishlarni qayd etish kitobiga
tegishli yozuvlar kiritishi lozim. Bunday kitob har bir tadbirkorlik
subyektida bo‘lishi lozim. Òekshirishlarni qayd etish kitobini
to‘ldirmagan tekshiruvchi shaxs tekshirishga qo‘yilmaydi.
Mansabdor shaxslar tomonidan xo‘jalik yurituvchi subyekt-
larni o‘z huzuriga  chaqirtirishning ham asoslari va tartibi belgilab
qo‘yilgan.
Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning huquqiy  himoya tizimini yana
bir bo‘g‘ini  bu xo‘jalik yurituvchi subyektlar yuridik xizmat
bo‘linmalari hisoblanadi. Ayniqsa, xo‘jalik shartnomalari tuzishda
yuridik xizmat bo‘linmalari faol ishtirok etadi. Agar tadbirkorlik
subyekti o‘z yuridik xizmatiga ega bo‘lmasa (masalan, yakka tadbirkor,
fermer xo‘jaligi va hokazo), u holda ular haq evaziga yuridik xizmat
ko‘rsatish shartnomalari orqali advokatlar xizmatidan foydalanish-
lari shart («Xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatining shartnomaviy-
huquqiy bazasi to‘g‘risida»gi Qonunning 20-moddasi).
Har bir xo‘jalik yurituvchi subyektning o‘z yuridik xizmati
bo‘lishi uning huquqiy himoyasini tashkiliy ta’minlovchi kafolat
hisoblanadi. Yuridik xizmat bo‘linmalari xo‘jalik yurituvchi subyekt
faoliyatining barcha yo‘nalishlarida va sanalarida, barcha bosqichlar
uzluksiz va doimiy ravishda, birinchidan, xo‘jalik yurituvchi subyekt
faoliyatining qonuniyligini, o‘z manfaatlariga mosligini  ta’minlasa,
ikkinchidan, boshqa har qanday subyektlarning xatti-harakatlari

—277—
uning qonuniy huquq va manfaatlariga xilof bo‘lmasligini kuzatib
boradi va zarur hollarda tegishli huquqiy himoyani tashkil etadi.
Yuqoridagilarni umumlashtirgan holda aytish mumkinki, tad-
birkorlarni huquqiy himoya tizimi milliy qonunchilikning alohida
kompleks instituti bo‘lib, u tadbirkorlik faoliyatini amalga oshi-
rishda ularga berilgan imtiyozlar, yengilliklar, afzalliklar, alohida
kafolatlar, tadbirkorlar huquqlarini himoya qilish majburiyati yuk-
latilgan davlat va nodavlat organlarining maxsus vakolatlarini,
xo‘jalik-tadbirkorlik sohasida vujudga kelgan nizolarni ko‘rib chiqish
va hal etishning alohida tartibini o‘z ichiga oladi.
Xo‘jalik (tadbirkorlik) faoliyatini huquqiy
 ta’minlash
Òadbirkorlarni huquqiy  himoya qilish tizimining yana bir
tarkibiy qismi bo‘lib tadbirkorlik, xo‘jalik yuritishni huquqiy
ta’minlash hisoblanadi. Bu o‘rinda shuni ta’kidlash lozimki, xo‘jalik
yuritish, tadbirkorlik faoliyatini huquqiy tartibga solish darajasi
boshqa faoliyat turlariga nisbatan ancha yuqori darajada yo‘lga
qo‘yilgan. Òadbirkorlik subyektlarining vujudga kelishi, ro‘yxatga
olish, faoliyatni amalga oshirish, tugatish,  qayta tashkil etish jara-
yonlari to‘la huquqiy tartibga solingan. Òadbirkorlik subyektlarining
deyarli barcha turlari o‘zining qonuniy-huquqiy maqomiga ega
(masalan, to‘liq shirkat, kommandit shirkati, mas’uliyati chek-
langan jamiyat, qo‘shimcha mas’uliyatli jamiyat, aksiyadorlik
jamiyati, ishlab chiqarish kooperativlari, fermer xo‘jaliklari va
shu kabilar). Iqtisodiyotning ayrim tarmoqlarida tadbirkorlikni
amalga oshirish  ham o‘z normativ-huquqiy asoslariga  ega. Xo‘jalik-
tadbirkorlik faoliyati huquqiy ta’minlanganlik darajasining yuqoriligi
bu o‘rinda kim tomonidandir o‘zboshimchaliklar sodir etilishini
kamaytiradi va oxir-oqibatda huquqiy himoyaning yuksak saviyasini
ta’minlaydi.
Albatta, tadbirkorlik faoliyatining batafsil huquqiy tartibga
solinganligi juda muhim ijobiy holat  hisoblanadi. Ayni vaqtda, bu
borada barcha muammolar hal etilgan deb aytish qiyin.
Òadbirkorlikning huquqiy asoslarini tashkil etuvchi normativ
massivda aksariyat ko‘pchilik turli idoralar me’yoriy hujjatlari tashkil
etadi. Odatda, qonunlarda mustahkamlangan normativ umumiy
yo‘nalish bilan  idoraviy manfaatlar mustahkamlab qo‘yiladi, bu
esa xolislik, adolat, oqilonalik, insoflilik kabi umumiy tamoyillar
mazmuniga har doim  ham to‘la muvofiq kelavermaydi. Shu sababli
ham rivojlangan mamlakatlar  tajribasida idoraviy hujjatlar orqali

—278—
huquqiy tartibga solish iloji boricha kam qo‘llaniladi. Kelgusida
xo‘jalik-tadbirkorlik  faoliyatini tartibga solishda idoraviy me’yoriy
hujjatlar (Markaziy bank, Moliya, Iqtisodiyot vazirliklari, Davlat
bojxona qo‘mitasi, Soliq qo‘mitasi kabi idoralar chiqargan hu-
jjatlar) o‘rniga qonunlar bilan tartibga solishga keng o‘rin berish
maqsadga muvofiq.
Òadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish jarayonida tadbirkor,
xo‘jalik yurituvchi subyekt turli boshqa subyektlar bilan o‘zaro
munosabatlarga kirishadi. Bu munosabatlar ma’muriy-boshqaruv
munosabatlar, shartnomaviy munosabatlar, shartnomadan tashqari
(delikt) majburiyatlar ko‘rinishida bo‘lishi mumkin. Bu munosa-
batlarning ba’zilarida o‘zaro munosabatlar kelishmovchilik, bahs-
nizo tusini olishi mumkin. Binobarin, bunday holda nizolarni hal
qilish tizimining mavjudligi alohida muhim ahamiyatga ega va u o‘z
mohiyatiga ko‘ra xo‘jalik yurituvchi subyektlar, tadbirkorlarning huqu-
qiy himoyasini ta’minlovchi tashkiliy-xususiy kafolat hisoblanadi.
Òadbirkorlik faoliyatida vujudga keladigan nizolarni hal qilish
tizimi mavjud va u turli usullar va shakllarni o‘z ichiga oladi.
Amaldagi huquq-tartibotda bu borada uzviy bog‘liq huquqiy tizim
doimiy ravishda amal qiladi, aniqrog‘i uni tizimlar majmuyi deb
aytish mumkin. Ushbu majmuaga nizolarni hal etishning davlat va
nodavlat, sud orqali va nosud, milliy va xalqaro tizimlar kiradi.
Nizolarni hal etish davlat tizimida xo‘jalik-tadbirkorlik nizolari
muayyan vakolatli davlat idoralari tomonidan hal etiladi. (Masalan,
kontraktatsiya shartnomasi bo‘yicha nizolar tuman hokimligi
huzuridagi inspeksiya, intellektual mulk obyektlariga huquqiy
muhofaza hujjati berish bilan bog‘liq nizolar Davlat  patenti idorasi
huzuridagi Appelatsiya Kengashi tomonidan va hokazo.) Ko‘p
hollarda davlat idorasi qarori  ustidan sudga  shikoyat qilish mumkin.
Xo‘jalik-tadbirkorlik nizolarini sud orqali hal etish tizimi ham
puxta ishlab chiqilgan. Konstitutsiyaning 111-moddasiga, asosan,
mulkchilikning turli shakllariga asoslangan korxonalar, muassa-
salar, tashkilotlar o‘rtasidagi, shuningdek, tadbirkorlar o‘rta-
sidagi, iqtisodiyot sohasida va uni boshqarish jarayonida vujudga
keladigan xo‘jalik nizolarini hal etish Oliy xo‘jalik sudi va xo‘jalik
sudlari tomonidan ularning vakolatlari doirasida amalga oshiriladi.
Xo‘jalik sudlarida nizolarni ko‘rib chiqish va hal etish tartibi
Xo‘jalik protsessual kodeksi bilan tartibga solinadi. Xo‘jalik
sudlarining ish yuritish tartibi umumiy sudlarning ish yuritish
tartibidan nisbatan soddaligi, tezkorligi bilan ajralib turadi
(masalan, sud buyrug‘i tartibining mavjudligi). Xo‘jalik yurituvchi

—279—
subyektlar da’vo arizasi berishda o‘z pul mablag‘lariga ega
bo‘lmasalar, davlat boji to‘lashni hal qiluv qarori chiqarilgunga
qadar kechiktirishga yo‘l qo‘yiladi. Xo‘jalik  nizolarini hal etish
uchun alohida sud tizimining mavjudligi xo‘jalik  qonuniy huquq
va manfaatlarini huquqiy himoya qilishni osonlashtiradi va  real
amalga oshirilishning o‘ziga xos kafolati bo‘lib hisoblanadi.
Xo‘jalik-tadbirkorlik sohasida vujudga kelgan nizolarni hal
etishning nosud tizimi ham mavjud. Masalan,  talabnoma bildirish
tartibida nizolarni hal etishga yo‘l qo‘yiladi. «Xo‘jalik yurituvchi
subyektlar faoliyatining shartnomaviy-huquqiy bazasi to‘g‘risida»gi
Qonunning 17—18-moddalarida talabnoma bildirish orqali xo‘jalik
nizolarini hal etish asoslari va tartibi belgilab qo‘yilgan.
Bundan tashqari, taraflar kelishuv bitimi tuzish, nizoni
hakamlar  sudiga berish orqali ham hal etishlari mumkin. Hakamlar
sudining qarori davlatning majburlov kuchi bilan ta’minlanadi,
shuningdek, muayyan asoslar mavjud bo‘lgan taqdirda ushbu qaror
ustidan sudga (xo‘jalik sudiga) shikoyat qilish mumkin.
Nizolarni hal etishning xalqaro tizimi  ham mavjud. Odatda
xorijiy tadbirkorlar bilan shartnoma asosida hamkorlik qiluvchi
xo‘jalik yurituvchi subyektlar bu borada vujudga kelgan nizolarni
hal etish uchun xorijiy davlatlar sudlariga yoki xalqaro arbitrajlarga
murojaat etishlari mumkin. Bunda albatta har qanday nizolar emas,
balki O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida yo‘l qo‘yilgan
nizolar xorijiy davlatlar sudlarida yoki xalqaro arbitrajida ko‘rib
hal etilishi mumkin (masalan, bankrotlik bo‘yicha ishlar, davlat
budjeti oldidagi majburiyatlar bilan bog‘liq nizolar xorijiy yuris-
diksiya  bo‘la olmaydi).
Xo‘jalik yurituvchi subyektlar va tadbirkorlarni huquqiy himoya
qilish tizimida Òovar ishlab chiqaruvchi va tadbirkorlar palatalari
muhim o‘rin egallaydi. Òovar ishlab chiqaruvchi va tadbirkorlar
palatasi tarmoq xo‘jalik birlashmalari tarkibiga kirmaydigan kichik,
o‘rta va xususiy tadbirkorlik subyektlarini a’zolik shart bo‘lgan holda
shartnoma asosida birlashtiruvchi davlatga qarashli bo‘lmagan
notijorat tashkilotidir.
Palata O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyotini rivojlantirishga,
uning jahon iqtisodiy tizimiga qo‘shilishiga ko‘maklashib, bozor
infrastrukturasining yaxlit tizimini  shakllantirish, tadbirkorlik
faoliyati uchun qulay  sharoit yaratish, tadbirkorlikning barcha
turlarini, O‘zbekiston tadbirkorlarining boshqa mamlakatlar
tadbirkorlari bilan savdo, iqtisodiy va ilmiy-texnikaviy aloqalarini
rivojlantirish maqsadida  tuziladi. Palatalar o‘z faoliyatini 1997-yil

—280—
24-aprelda qabul qilingan «Òovar ishlab chiqaruvchilar va tadbir-
korlar palatalari to‘g‘risida»gi Qonunga asosan tashkil etadi.
Palata quyidagi vazifalarni bajaradi:
davlat hokimiyati va boshqaruv organlarida, jamoat va xalqaro
tashkilotlarda, shu jumladan boshqa mamlakatda tovar ishlab
chiqaruvchilar va tadbirkorlarning manfaatlarini ifodalaydi;
kichik, o‘rta va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish konsepsi-
yasini ishlab chiqishda hamda xo‘jalik yurituvchi subyektlarning
faoliyati ustidan jamoatchilik nazorati mexanizmlarini ro‘yobga
chiqarishda ishtirok etadi;
korxonalar va tashkilotlarning davlat registri asosida kichik,
o‘rta va xususiy tadbirkorlik subyektlarining registrini yuritadi;
uch tomonlama hamkorlik (yollanma ishchilar ittifoqi, ish
beruvchilar ittifoqi va hukumat) tizimini vujudga keltirishda, milliy,
iqtisodiy va ijtimoiy siyosatni ishlab chiqish hamda olib borishda
ishtirok etadi;
tadbirkorlar faoliyati uchun kadrlar tayyorlash va  qayta
tayyorlash ishini uyushtiradi;
tadbirkorlikning rivojlanishiga to‘sqinlik qilayotgan muam-
molarini aniqlaydi, tadbirkorlikni rivojlantirishga hamda tovar ishlab
chiqaruvchilar va tadbirkorlarning faoliyat yuritish sharoitlarini
yaxshilashga qaratilgan qonun hujjatlarini takomillashtirishda
belgilangan tartibda ishtirok etadi;
xo‘jalik yurituvchi subyektlar o‘rtasidagi nizolarni hal etishga
ko‘maklashadi;
moliyaviy yordamga bo‘lgan ehtiyojni aniqlashda buxgalteriya
hisobi va hisobotini auditorlik tekshiruvlarini tashkil etish va
yuritishda palata a’zolariga yordam beradi;
xalqaro ko‘rgazmalar va  yarmarkalarni, O‘zbekistonda va boshqa
davlatlarda firmalarning taqdimotlarini uyushtiradi;
tovarlar va xizmatlar eksportini rivojlantirishga ko‘maklashadi,
tashqi bozorda operatsiyalar o‘tkazishda va iqtisodiy hamda ilmiy-
texnikaviy hamkorlikning yangi shakllarini o‘zlashtirishda kichik,
o‘rta va xususiy tadbirkorlik subyektlariga yordam ko‘rsatadi.
1. O‘zbåkistonda xo‘jalik subyåktlarini huquqiy himoya qiluvchi
organlar haqida tushuncha båring.
2. Tadbirkorlarni himoya qiluvchi qanday davlat organlari mavjud?
3. Xo‘jalik subyåktlari faoliyatida yuridik xizmatning roli.
Nazorat savollari
?

—281—
FOYDALANILADIGAN ADABIYOÒLAR RO‘YXAÒI
I. Rahbariy adabiyotlar
1. I.A. Karimov. O‘zbekiston bozor munosabatlariga o‘tishning o‘ziga
xos yo‘li. Ò., «O‘zbekiston», 1993.
2. I.A. Karimov. Iqtisodiy islohot: mas’uliyatli bosqich. Ò., «O‘z-
bekiston», 1994.
3. I.A. Karimov. O‘zbekiston iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish
yo‘lida. Ò., «O‘zbekiston», 1995.
4. I.A. Karimov. O‘zbekistonda demokratik o‘zgarishlarni, fuqa-
rolik jamiyati asoslarini shakllantirishning asosiy yo‘nalishlari. // «Xalq
so‘zi», 2002-yil 30-avgust.
5. I.A. Karimov. Erishgan marralarimizni mustahkamlab, islohotlar
yo‘lidan izchil borish — asosiy vazifamiz. Ò., «O‘zbekiston», 2004.
6. I.A. Karimov. Bizning bosh maqsadimiz — jamiyatni demokrat-
lashtirish va yangilash, mamlakatni modernizatsiya va isloh etishdir.  Ò.,
«O‘zbekiston», 2005.
II. Normativ huquqiy hujjatlar
1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi.  Ò., «O‘zbekiston», 2003.
2. O‘zbekiston Respublikasi Xo‘jalik protsessual kodeksi.  Ò., «Adolat»,
1998.
3. O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi.  Ò., «Adolat», 1996.
4. O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksi.  Ò., «Adolat», 1998.
5. O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksi.  Ò., «Sharq», 2004.
6. O‘zbekiston Respublikasining «Davlat tasarrufidan chiqarish va
xususiylashtirish to‘g‘risida»gi Qonuni, O‘zbekiston Respublikasi Oliy
Kengashining Axborotnomasi, 1992-yil, 43-son.
7. O‘zbekiston Respublikasining «Ijara to‘g‘risida»gi Qonuni, O‘zbe-
kiston Respublikasi Oliy Kengashining Axborotnomasi, 1992-yil, 1-son.
8. O‘zbekiston Respublikasining «Qimmatli qog‘ozlar va fond birjalari
to‘g‘risida»gi Qonuni, O‘zbekistonning yangi qonunlari, 1995-yil, 9-son.
9. O‘zbekiston Respublikasining «Iste’molchilarning huquqlarini
himoya qilish to‘g‘risida»gi Qonuni, O‘zbekiston Respublikasi  Oliy
Majlisining Axborotnomasi, 1996-yil, 5—6-sonlar.

—282—
10. O‘zbekiston Respublikasining «Bankrotlik to‘g‘risida»gi Qonuni,
O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami. 2003-yil, 11-son.
11. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Korxonalarning
bankrotligi to‘g‘risidagi Qonunchilikni amalga oshirishga doir qo‘shimcha
chora-tadbirlar haqida»gi Farmoni. // O‘zbekiston Respublikasi Oliy
Majlisining Axborotnomasi, 1999-yil, 7-son.
12. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Xo‘jalik yurituvchi
subyektlarning iqtisodiy nochorligi va shartnoma majburiyatlarini bajarilishi
uchun mansabdor shaxslarning javobgarligini kuchaytirish to‘g‘risida»
1998-yil 4-martdagi Farmoni. // O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi-
ning Axborotnomasi, 1998.
13. «2005-yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2006-