tomonda esa buyurtmachi fuqaro ishtirok etadi. Bu Ozbekiston
Respublikasining «Istemolchilarning huquqlarini himoya qilish
togrisida»gi Qonunining birinchi moddasida berilgan tushunchaga
ham mos keladi. Ushbu qonunda belgilanishicha, istemolchi foyda
chiqarib olish bilan bogliq bolmagan holda shaxsiy istemol yoki
xususiy tovar sotib oluvchi, ish, xizmatga buyurtma beruvchi yoki shu
niyatda bolgan fuqaro (jismoniy shaxs), ijrochi-maishiy xizmat, uy-
joy-kommunal, tamirlash-qurilish, transport xizmati va xizmat
korsatishning boshqa sohalarida shartnoma boyicha istemolchi uchun
ishlar bajaradigan yoxud xizmatlar korsatadigan korxona, tashkilot,
muassasa yoki xususiy tadbirkordir.
Binobarin, maishiy pudrat shartnomasida bir tomonda buyurtma
beruvchi istemolchi, ikkinchi tomonda esa pudratchi maishiy
xizmat, uy-joy-kommunal, tamirlash-qurilish, transport xizmati
va xizmat korsatishning boshqa sohalaridagi korxona, tashkilot
172
yoki xususiy tadbirkor ishtirok etadi. Bu shartnomadan farqli olaroq
qurilish pudrati, loyihalash yoki qidiruv ishlari pudrati, ilmiy
tadqiqot, tajriba-konstruktorlik va texnologiya ishlari pudratida ham
har ikki tarafda tashkilotlar, korxonalar ishtirok etishi mumkin.
Istemolchilarning maishiy ehtiyojini taminlashga qaratilgan
maishiy pudrat shartnomasi, huquqiy tartibga solishga qaratilgan
meyoriy hujjatlar bilan ham farq qiladi.
Maishiy pudrat shartnomasini huquqiy tartibga solishga qara-
tilgan huquqiy hujjatlardan biri Ozbekiston Respublikasining
Fuqarolik kodeksidir. Ozbekiston Respublikasining 1963-yil qabul
qilingan Fuqarolik kodeksida maishiy pudrat shartnomasiga alohida
paragraf yoki bob ajratilmagan edi. Uning 403, 404-moddalari va
388-moddaning 3-qismi; 389-moddaning 2-qismi maishiy pudrat
shartnomasiga tatbiq etilar edi.
1
Bu moddalar istemolchilarning
maishiy pudrat shartnomasi boyicha beriladigan buyurtmalarini
batafsil huquqiy tartibga solishni qamrab ololmasdi.
Bundan tashqari, istemolchilarning shaxsiy buyurtmasiga
muvofiq ish bajarish va xizmat korsatish bilan bogliq munosa-
batlar Ozbekiston Respublikasining alohida qonunlari bilan ham
tartibga solinadi. Bu munosabatga «Istemolchilarning huquqlarini
himoya qilish togrisida»gi Qonun tatbiq etiladi.
2
Bu qonun 30
moddadan iborat bolib, istemolchilar bilan tuziladigan savdoga,
ish bajarishga va xizmat korsatishga oid shartnomalarni huquqiy
tartibga solishga qaratilgan.
Maishiy pudrat shartnomasining predmeti bolib pudratchi
mehnatining natijasi hisoblanadi. Shartnoma shakli yozma bolib,
u kvitansiya tolgazish yoli bilan rasmiylashtiriladi. Biroq, taraflar
shartnomaning asosiy bandlari togrisida kelishib, imzo chekkan-
laridan keyin shartnoma tuzilgan hisoblanadi. Chunki qonun
tuziladigan turli-tuman maishiy pudrat shartnomalarning hamma
asosiy bandlarini tola-tokis belgilay olmaydi. Shuning uchun
taraflarning ozaro kelishuvi bilan shartnomaning shartlari, yani
bajariladigan ishning sifati, korinishi, muddati va boshqa bandlari
belgilab olinadi.
1
Qarang: Ozbekiston Respublikasi Oliy Sovetining Vedomostlari. 1963.
9-son, 33-modda.
2
Qarang: Ozbekistonning yangi qonunlari. 13-son. Ò.: «Adolat», 1996.
571-betlar.
173
Fuqarolik kodeksining 656-moddasi ikkinchi qismida, maishiy
pudrat shartnomasining tuzilishi haqida qoida belgilangan. Bu qoidaga
kora, qonun hujjatlarida yoki shartnomada, shu jumladan, buyurt-
machi qoshilgan formularlar yoki boshqa standart shakllarning
shartlarida boshqacha tartib nazarda tutilmagan bolsa, pudratchi
buyurtmachiga patta yoki buyurtma qabul qilinganligini tasdiq-
laydigan boshqa hujjatni bergan paytdan boshlab maishiy pudrat
shartnomasi tuzilgan hisoblanadi.
Buyurtmachi maishiy pudrat shartnomasiga muvofiq ish baja-
rilib, uning natijasi oziga topshirilgunga qadar bir tomonlama
bosh tortishga haqli. Shartnomani buyurtmachi bekor qilmoqchi
bolsa, bu xususda pudratchiga malum qilishi lozim. Bunday holda
u, pudratchi bajargan ish qiymatini shu ish uchun belgilangan
umumiy bahoga mutanosib qismini tolashi shart. Bu bilan birga,
shartnomani oz xohishi bilan bekor qilguncha pudratchining ishni
bajarish yuzasidan qilgan xarajatlarini, agar bu xarajatlar ish uchun
tolanadigan haqning korsatib otilgan qismiga kirmasa pudratchiga
tolab, shartnomani bajarishdan voz kechishga haqli.
Òuzilgan shartnomada buyurtmachini ushbu huquqlaridan
mahrum qiluvchi shartlar bolsa, u oz-ozidan haqiqiy sanalmaydi.
Maishiy pudrat shartnomasi ommaviy shartnoma bolganligi
uchun pudratchi maishiy pudrat shartnomasi tuzilguncha taklif
qilinayotgan ish xususida tegishli axborot berishi lozim. Shu bilan
birga, pudratchi yana bajaradigan ishlarning turlari esa bu ishlarning
xususiyatlari, bahosi, haq tolash shakli togrisida buyurtmachiga
zarur va ishonarli axborotni topshirishi shart. Bunday axborotlar
pudratchi bajargan har bir ish uchun berilishi, gohida tuziladigan
maishiy pudrat shartnomasi va bajariladigan ishga doir malumotlar
bolishi mumkin. Ayrim ishlarning xususiyatlariga kora uni
bajaradigan shaxsni aniq korsatish lozim boladi.
Pudratchidan bajariladigan ishning xususiyatlari va shunga
oxshash muhim axborot toliq yoki yetarlicha bolmaganligi oqiba-
tida shartnoma tuzilgan bolib, buyurtmachi nazarda tutgan
xususiyatlarga ega bolmaganida, buyurtmachi bajarilgan ana shu
ishga haq tolamay shartnomani bekor qilish va buning oqibatida
oziga yetkazilgan zararni ham qoplashni talab qilishga haqli.
Pudratchi ish natijasini buyurtmachiga topshirayotganida undan
samarali va xavfsiz foydalanish uchun rioya etish zarur bolgan
174
talablarni, shuningdek, tegishli talablarga rioya qilmaslik buyurtma-
chining shaxsan ozi va boshqa shaxslar uchun noxush oqibatlarga,
masalan, elektr quvvati bilan bogliq, tez yongin oladigan,
portlaydigan yoki zaharlanish oqibatlariga olib kelishi mumkin-
ligini ham malum qilishi shart.
Maishiy pudrat shartnomasi boyicha ish pudratchining,
shuningdek, buyurtmachining ham materialidan foydalanib
bajarilishi mumkin. Shartnoma boyicha ish pudratchining materi-
alidan foydalanib bajarilishi bilan belgilangan bolsa, buyurtmachi
material haqini shartnoma tuzilayotgan paytda tolaydi. Agar,
taraflar materialning qiymatini bolib tolash xususida kelishib
olgan va bu shartnomada korsatilgan bolsa, buyurtmachi shu
qismini tolaydi, qolgan qismi esa, pudratchi bajargan ishni qabul
qilib olayotganida tola hisob-kitob qilinadi.
Fuqarolik kodeksining 660-moddasi ikkinchi qismining
mazmunidan shu narsa aniqlanadiki, maishiy xizmat pudrati
shartnomasi boyicha ish pudratchi materialidan bajarilmay, balki
pudratchi tomonidan buyurtmachiga nasiyaga berilgan materialdan
bajarilishi mumkin. Bunday holda ish buyurtmachi materialidan
bajarilgan boladi. Chunki, buyurtmachi nasiyaga berilgan mate-
rialning qiymatini kelishilgan vaqtga qadar tolaydi. Bundan
tashqari, maishiy pudrat shartnomasi boyicha ish pudratchining
materialidan bajarilayotganda uning qiymati taraflarning kelishuvi
bilan bolib-bolib tolanishi ham mumkin. Ish pudratchi ma-
terialidan bajarilayotgan bolsa pudratchi tomonidan berilgan
material bahosining shartnoma tuzilgandan keyin ozgarishi qayta
hisob-kitob qilishga sabab bolmaydi.
Ish buyurtmachining materiallaridan foydalanib bajarilishi ham
mumkin. Bunday paytda pudratchi tomonidan buyurtmachiga
shartnoma tuzilganligi xususida berilayotgan pattada yoki boshqa
hujjatda materialning aniq nomi, tarifi va taraflarning kelishuvi
bilan belgilangan bahosi korsatilishi lozim.
Materialning pattada yoki boshqa hujjatda korsatilgan narxi
uning haqiqiy qiymatiga togri kelmaganligi togrisida nizo chiqsa,
buyurtmachi uning haqiqiy narxini sud yoli bilan isbot qilish
huquqiga ega.
Pudratchi buyurtmachi tomonidan berilgan materialni togri,
maqsadga muvofiq tarzda tejamkorlik bilan sarflashi lozim. Pudratchi
175
topshiriqni bajarganidan keyin ishlatilgan materiallar togrisida
hisob berishi va ortib qolgan qismini buyurtmachiga qaytarishi kerak.
Shartnomada ishning bahosi pudratchi bilan buyurtmachining
kelishuvi boyicha belgilanadi. Ammo, ishning bahosi tegishli tartibda
elon qilingan narx (preyskurant)da korsatilganidan yuqori bolishi
mumkin emas.
Pudratchiga bajargan ish uchun haq ish buyurtmachiga tola
topshirilganidan song tolanishi kerak. Ammo, taraflarning
kelishuviga muvofiq shartnoma tuzilayotganda haqni toliq tolashi,
avval bonak berib, ish toliq topshirilganidan song hisob-kitob
qilish haqida bir bitimga kelishi mumkin.
Buyurtmachi pudratchi tomonidan bajarilgan pudrat ishini
qabul qilib olayotganida yoki qabul qilib, undan foydalanayotgan
paytda kamchiliklar aniqlansa, bu kamchiliklar xususidagi talablar
Fuqarolik kodeksida nazarda tutilgan umumiy muddat (uch yil)
davomida, kafolat muddati belgilanganda esa, shu muddat da-
vomida qoyilishi lozim.
Maishiy pudrat shartnomasiga muvofiq bajarilgan ish bu-
yurtmachining ozi yoki boshqa shaxslar hayotiga yoki sogligiga
xavf tugdirishi mumkin bolgan kamchiliklarni tekin bartaraf etish
togrisidagi talab, agar qonunda belgilangan tartibdan uzoqroq
muddat (xizmat muddati) nazarda tutilgan bolmasa, buyurtmachi
yoki uning qonuniy vorisi tomonidan ish natijasi qabul qilib olingan
paytdan boshlab on yil davomida qoyilishi mumkin. Bunday talab
ushbu kamchiliklar qachon aniqlanganligidan qati nazar, shu
jumladan, ular kafolat muddati tugaganidan song aniqlanganida
ham qoyilishi mumkin. Mazkur talablardan qaysi biri qoyilgan
bolmasin uni pudratchi oz vaqtida bajarishi shart. Agar, talabni
pudratchi bajarmasa, buyurtmachi Fuqarolik kodeksining 663-
moddasida korsatilgan muddat davomida ish uchun tolangan
haqning qoyilgan talabiga mutanosib ravishda tegishli qismini
qaytarishni talab qilishga haqli.
Agar, bajarilgan ishdagi kamchiliklar borligi aniqlangandan
song uni buyurtmachi oz kuchi yoki uchinchi shaxslar yordamida
bartaraf etgan bolsa, bu ish bilan bogliq xarajatlarni qoplashni
talab qilishga haqli.
Pudratchi tayyorlagan ish shartnomada belgilangan muddatda
buyurtmachi tomonidan qabul qilib olinmasa, pudratchi buyurt-
176
machini yozma ravishda ogohlantirib, ish natijasini ikki oy saqlashi
kerak. Mazkur muddat otgandan song pudratchi ishning natijasini
bozor bahosida sotishga va olingan puldan oziga tegishli butun
tolovlarni chegirib, qolgan summani Fuqarolik kodeksining 249-
moddasida korsatilganidek, depozitga buyurtmachining nomiga
otkazishga haqli.
Bundan tashqari, ishni qabul qilib olish uchun buyurtmachi
kelmaganida yoki boshqacha tarzda boyin tovlaganida pudratchi
Fuqarolik kodeksining 664-moddasi birinchi qismida korsatilgan holda
ish natijasini sotish orniga uni ushlab turish va keltirilgan zararni
buyurtmachidan undirib olish huquqidan foydalanishga haqli. Ish
faqat buyurtmachining materialidan bajarilgan bolsagina bu qoida
tatbiq etiladi, agar ish pudratchi materialidan bajarilganida uni qabul
qilib olish uchun buyurtmachi kelmaganida yoki boshqacha tarzda
boyin tovlaganida faqat kelgan zararni undirib olishga haqli boladi.
Maishiy pudrat shartnomasi boyicha ish tegishli darajada yoki umuman
bajarilmagan taqdirda buyurtmachi Fuqarolik kodeksining 434436-
moddalariga muvofiq sotib oluvchiga berilgan huquqlardan foydalanishi
mumkin. Agar, ish sifatsiz bajarilgan bolsa, buyurtmachi ishni
oxshash materialdan sifatli qilib qaytadan bajarib berishni talab qilishi
yoki kamchiliklarni tekinga bartaraf etishni talab qilish, yoxud bahosini
mutanosib ravishda kamaytirish shartnomani bekor qilib, yetkazilgan
zararni qoplashni talab qilishga haqli. Agar, shartnoma bajarilmagan
bolsa, buyurtmachi undan neustoyka va shartnomani bajarmaganligi
sababli yetkazilgan zararni undirib olishga haqli.
Bank xizmati shartnomasi.
Auditorlik xizmati korsatish shartnomasi
Ozbekiston Respublikasining «Bank va banklar faoliyati togri-
sida»gi Qonuniga muvofiq mamlakatimizdagi davlat va tijorat
banklari bank tizimini tashkil etadi. Har bir bankning funksiyasi
ularning oz ustavlari bilan belgilanadi va shu bilan birga, tijorat
banklarining faoliyati ularga Markaziy bank tomonidan iqtisodiy
meyorlar ornatish va ularning bajarilishini nazorat qilish yoli
bilan tartibga solinadi.
Bank xizmati boyicha pul mablaglarini bankda saqlashga
majbur bolgan tadbirkorlar bank muassasalari bilan hisob-kitob
shartnomasini tuzadilar. Hisob-kitob shartnomasi ishtirokchilari bir
177
tomondan, bank va ikkinchi tomondan, xojalik hisobi asosida
ishlaydigan tadbirkorliklar boladi.
Bank tijorat tashkiloti bolib, bank faoliyati deb hisoblana-
digan quyidagi faoliyat turlari majmuyini amalga oshiradigan yuridik
shaxsdir: yuridik va jismoniy shaxslardan omonatlar qabul qilish
hamda qabul qilingan mablaglardan tavakkal qilib kredit berish
yoki investitsiyalash uchun foydalanish, tolovlarni amalga oshirish.
Mijozlar yuridik yoki jismoniy shaxslar, shuningdek, ular-
ning hisobvaraqlar ochish va yuritish, hisob-kitob, kredit hamda
kassa operatsiyalarini bajarish va omonatlar qoyish borasidagi bank
xizmatlaridan foydalanadigan qonuniy vakillari.
Rezidentlar Ozbekiston Respublikasida doimiy turar joyiga
ega bolgan, shu jumladan, vaqtincha Ozbekiston Respublikasidan
tashqarida yashayotgan jismoniy shaxslar, shuningdek, Ozbekiston
Respublikasida joylashgan bolib, Ozbekiston Respublikasi qonun-
lariga muvofiq tuzilgan va royxatdan otgan yuridik shaxslar, shu
jumladan, chet el investitsiyasi ishtirokidagi korxonalar hamda
Ozbekiston Respublikasining immunitetiga va diðlomatik imtiyoz-
lariga ega bolgan xorijdagi diðlomatik, savdo va boshqa rasmiy
vakolatxonalar, shuningdek, Ozbekiston Respublikasi korxona va
tashkilotlarining chet eldagi xojalik yoki boshqa tijorat faoliyati
bilan shugullanmaydigan ozga vakolatxonalari kiradi.
Norezidentlar xorijda muqim turar joyi bolgan, shu jumla-
dan, vaqtincha Ozbekiston Respublikasida yashayotgan jismoniy
shaxslar, shuningdek, Ozbekiston Respublikasida joylashgan
bolib, immunitet va diðlomatik imtiyozlardan foydalanadigan
chet el diðlomatik, savdo hamda boshqa rasmiy vakolatxonalari,
xalqaro tashkilotlar va ularning filiallari, shuningdek, xojalik yoki
boshqa tijorat faoliyati bilan shugullanmaydigan ozga tashkilot va
firmalarning vakolatxonalari.
Bank hisobvaragi bank hisobvaragi shartnomasini tuzish
orqali bank mijoz (hisobvaraq egasi) hisobvaragiga kelib tushgan
pul mablaglarini qabul qilish va kiritib qoyish, mijozning hisob-
varagidagi tegishli mablaglarni otkazish va berish hamda hisobvaraq
boyicha boshqa operatsiyalarni amalga oshirish togrisidagi
farmoyishlarni bajarish vazifasini oz zimmasiga olishi natijasida bank
bilan mijoz ortasida vujudga keladigan munosabatlardir.
178
Bank hisobvaragi shartnomasi boyicha bir taraf bank yoki
boshqa kredit muassasasi (bundan buyon matnda bank) ikkin-
chi tarafning mijozning (hisobvaraq egasining) hisobvaragiga
tushayotgan pul mablaglarini qabul qilish va kiritib qoyish,
mijozning hisobvaraqdan tegishli summalarini otkazish va tolash
hamda hisobvaraq boyicha boshqa operatsiyalarni amalga oshirish
haqidagi farmoyishlarini bajarish majburiyatini oladi.
Yuridik va jismoniy shaxslar ozlariga hisob-kitob va kassa
xizmatlarini korsatish uchun banklarni mustaqil ravishda tan-
laydilar hamda bir yoki bir necha banklarda milliy va xorijiy
valutadagi talab qilib olinguncha depozit hisobvaraqlar hamda
depozit hisobvaraqlarning boshqa turlarini ochish huquqiga egalar.
Mijoz tomonidan har qanday hisobvaraq ochilayotganda bank
hisobvaragiga xizmat korsatish shartnomasi tuziladi.
Bank hisobvaragi shartnomasi boyicha yuzaga keladigan
munosabatlar Fuqarolik kodeksi va boshqa qonunchilik hujjatlari
bilan tartibga solinadi.
Xojalik yurituvchi subyektning birinchi marta milliy valutada
ochgan talab qilib olinguncha depozit hisobvaragi uning asosiy
hisobvaragi hisoblanadi.
Bank hisobvaraqlari turlari
jamgarma
depozit
hisobvaraqlar
talab qilib
olguncha depozit
hisobvaraqlar
muddatli depozit
hisobvaraqlar
depozit hisobvaraqlarning boshqa turlari
(akkreditivlar boyicha muddatsiz, foizsiz
depozitlar va shu kabilar)
179
Mijozlar qonunchilik asosida bir yoki bir necha banklarda
ikkilamchi talab qilib olinguncha depozit hisobvaraqlari ochishlari
mumkin.
Budjet muassasalariga hisobvaraqlar respublika yoki mahalliy
budjetlar hisobidan ajratiladigan mablaglarni kirim qilish va shu
mablaglardan foydalanish uchun ochiladi. Bundan tashqari,
budjetdan tashqari mablaglar uchun talab qilib olinguncha depozit
hisobvaraqlar ochilishi mumkin. Budjet tashkilotlariga jamgarma
va muddatli hisobvaraqlar faqat budjetdan tashqari mablaglarni
saqlash uchun ochiladi.
Respublika va mahalliy budjetlar hisobidan mablaglar
ajratiladigan korxonalar, tashkilotlar va muassasalarga har bir
budjet boyicha alohida hisobvaraqlar ochiladi.
Hisobvaraqlarning egalari hisobvaraq ochish uchun taqdim
qilingan hujjatlarning haqiqiyligi boyicha javobgardirlar.
Òadbirkorlik subyektlari uchun, banklarda ochiladigan hisob-
varaqlar uchun tolov miqdori eng kam oylik ish haqining bir
karrasidan oshmasligi lozim.
Xojalik yurituvchi subyektlarga hisobvaraqlar ochilgandan
keyin, banklar keyingi ish kunidan kechiktirmay, hisobvaraqlar
ochilganligi togrisida tegishli soliq organiga yozma ravishda xabar
berishlari shart.
Mijozlarning (tadbirkorlik faoliyati bilan shugullanmaydigan
jismoniy shaxslardan tashqari) hisobvaraq ochish uchun asos
bolgan hujjatlari, bank hisobvaragiga xizmat korsatish shartno-
masi, shuningdek, unga qilingan ozgartirishlar, mijozning manzili
ozgarganligi togrisidagi bankka bergan xati va nomi ozgarganligini
tasdiqlovchi hujjatning nusxasi mijozning alohida jildi (yuridik
yigmajildi)da saqlanadi.
Yuqoridagilardan tashqari tadbirkorlik subyektlari (yuridik
shaxsni tashkil etgan holda va tashkil etmagan holda faoliyat
korsatadigan) tomonidan milliy valutada talab qilib olinguncha
depozit hisobvaraqlar ochishlari mumkin, buning uchun bankka
quyidagi hujjatlar taqdim qilinadi:
a) hisobvaraq ochish togrisida ariza;
b) davlat royxatidan otganligi togrisidagi guvohnomaning
nusxasi;
d) imzolar namunalari va muhr izi qoyilgan varaqcha.
180
Òadbirkorlik subyekti bolmagan rezident yuridik shaxslar esa,
jumladan, budjet tashkilotlari tomonidan milliy valutada talab qilib
olinguncha depozit hisobvaraqlar ochish uchun bankka quyidagi
hujjatlar taqdim qilinadi:
a) hisobvaraq ochish togrisida ariza;
b) soliq organlari tomonidan soliq tolovchining identifikatsiya
raqami berilganligi togrisidagi guvohnomaning nusxasi;
d) imzolar namunalari va muhr izi qoyilgan varaqcha.
Yuridik shaxsning tarkibiy bolinmalari (vakolatxonalari, filial-
lari)ga talab qilib olinguncha depozit hisobvaraqlar ushbu yuridik
shaxsning iltimosnomasi boyicha (iltimosnomada yuridik shaxsning
soliq tolovchining identifikatsiya raqami korsatiladi) hisobvaraq
ochish togrisida ariza hamda imzolar namunalari va muhr izi
qoyilgan varaqcha taqdim etilganda ochiladi.
Oz faoliyatini yuridik shaxs tashkil etgan holda amalga oshir-
moqchi bolgan xojalik yurituvchi subyektlarga ustav kapitalini
shakllantirish uchun davlat royxatidan otgunlariga qadar
tasischilar (ishtirokchilar)ning dastlabki badallarini kiritish uchun
milliy valuta yoki xorijiy valutada vaqtinchalik (mablag yigish
uchun) talab qilib olinguncha hisobvaraq ochilishi mumkin.
Vaqtinchalik hisobvaraq ochish uchun vakolatli shaxs bankka
tasischi (ishtirokchi)lar nomidan ixtiyoriy shaklda hisobvaraq
ochish togrisida ariza taqdim qiladi.
Norezident shaxslarga (jismoniy shaxslar bundan mustasno)
milliy valutada talab qilib olinguncha depozit hisobvaraqlar ochish
bankka quyidagi hujjatlar taqdim qilinishi bilan amalga oshiriladi:
a) hisobvaraq ochish togrisida ariza;
b) agar qonunchilikda boshqacha tartib nazarda tutilgan
bolmasa, soliq organlari tomonidan soliq tolovchining identi-
fikatsiya raqami berilganligi togrisidagi guvohnomaning nusxasi;
d) imzolar namunalari va muhr izi qoyilgan varaqcha.
Hisobvaraq boyicha operatsiyalar faqat hisobvaraq egasining
farmoyishiga kora yoki hisobvaraqdagi pul mablaglari surish-
tiruvchi, tergovchi qarori boyicha yoxud sud ajrimiga kora
xatlanganda, shuningdek, qonunda kozda tutilgan boshqa hollarda
toxtatib qoyilishi mumkin. Bunday holda pul mablaglari faqat
qaror yoki ajrimda korsatilgan summaga xatlanadi.
181
Xojalik yurituvchi subyektning asosiy hisobvaragi yopilayot-
ganda oldindan u bilan bogliq bolgan barcha hisobvaraqlar yopiladi.
Bir vaqtning ozida hisobvaraqni yopish moljallanayotgani
togrisida soliq va bojxona organlariga xabar beriladi, shuningdek,
xojalik yurituvchi subyektning budjet oldidagi qarzlari togrisida
malumot soraladi. Bankka xojalik yurituvchi subyektning budjet
oldida majburiyatlari yoqligi togrisidagi xabarnoma (malumot-
noma) taqdim qilingandan keyin mijozning chek daftarchasi
foydalanilgan cheklarning milklari bilan qaytarilgani va foydala-
nilmagan cheklar raqamlari korsatilgan arizasiga asosan hisobva-
raqni yopish kunida qoldiq tasdiqlangan holda hisobvaraq yopiladi.
Bank hisobvaragi shartnomasi hisobvaraq egasining arizasiga
yoki bankning talabiga kora bekor qilinadi.
Bankning talabiga kora bank hisobvaragi shartnomasi sud orqali
quyidagi hollarda bekor qilinishi mumkin:
mijozning hisobvaragida saqlanayotgan pul mablaglari
summasi bank qoidalarida yoki shartnomada kozda tutilgan eng
kam miqdordan oz bolsa, agar bunday summa bank tomonidan
bu haqda mijozni ogohlantirgan kundan boshlab bir oyda
Do'stlaringiz bilan baham: |