Fiziologiyasi va gigiyenasi

M itoxondriyalar  hujayralarning  quvvat  manbayi  ekanligi. 
Maxsus  e'tibor  talab  qilinadigan  universal  organoidlardan  biri  -
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

mitoxondriylardir.  Hujayralarda  ularning  soni  turlicha  bo'lib.  2  ta 
3  tadan  bir  necha  minggacha  o'zgarib  turadi,  bu  esa  hujayraning 
funksional  holatiga bog'liq  bo'ladi. Ya’n ijig a r hujayralari  nisbatan 
tinch holatda bo'lganida  bor  y o 'g 'i  900  mitoxondriy  sanash  m um ­
kin.  O 't  hosil  qilishni  va  ajralishini  chaqiruvchi  va  tezlashtiruvchi 
oziqalar iste'm ol  qilinganidan  keyin jigar hujayralaridagi  mitoxon- 
driylar  soni  1,5-2  m artagacha  oshadi.
M itoxondriylar  shakli  bo'yicha  doirasimon,  oval,  uzunchoq. 
tayoqchasim on  yoki  ipsimon  bo'lishi  mumkin.  M itoxondriylar 
shaklining  o ‘zgarishiga  hujayralarga  ko'rsatilayotgan  osmotik  bo- 
simni,  haroratni,  muhit -  pH  ini  o'zgarishi  va  boshqa  ta ’sirotchilar 
ta ’siri  sabab  bo'ladi.
M itoxondriylar  ham  boshqa  organoidlar  singari  murakkab  tuzi- 
lishga  ega  ekanligi  elektron  mikroskop  ostida  aniqlandi.  M ito­
xondriylar  hujayra  membranasi  tuzilishiga  o'xshash  bo'lgan  ikki 
qatlamli  oqsil-lipoidli  m embranaga  ega.  M itoxondrivlarning  tash­
qi  membranasi  ostida o 'zig a  xos  tipik tuzilishga ega  bo'lgan  ichki 
m embrana  yotadi.
Ichki  membrana  mitoxondriylarning  ichki  tomoniga  yo'nalgan 
o'sim talar hosil  qiladi  va bu o'sim talar tojiar yoki  kristalar deb ata­
ladi.  Kristlar  m itoxondriylarning  yuzasini  kengavtiradi.  Kristlar 
joylashgan  mitoxondriylarning  ichki  bo'shliq  kengligi  matriks  bi­
lan  to'la.
M itoxondriylar  tarkibida  oqsillar.  lipidlar  va  nuklein  kislotalar 
borligi  aniqlangan.  Ularda  esa.  hujayraning  energiya  almashinuvi- 
da  faol  ishtirok  etuvchi  katta  miqdordagi  fermentlar  saqlanadi.
M itoxondriylarda  ATFning  (adenozin  uch  fosfat  kislotasining) 
hosil  bo'lishi  yuz  beradi.