416
asosiy elementlar tuzilishini rivojlantirish. Chunki tirik tabiatga umumiy bir
butunlik xosdir.
Biologik shaklni o‘rganish musavvir-konstruktor uchun yanada ahamiyatligi
shundan iborat. Ular masshtabi tabiiy to‘g‘ri saqlangan, xat osiz proporsional
konstruksiyaga ega va funksiyaga asoslangan. Tabiiy go‘zallik garmoniyasi va
tabiatda maqsadga muvofiqligi doimo konstruktor -musavvir va san’atkorlar
e’tiborini jalb qilib kelgan. Ba’zi daraxt barglarining ajoyib xayratga soladigan
tuzilishda ekanligini esdan chiqarib bo‘lmaydi, ya’ni konstruksiyalar xazinasi. Bu
yerda so‘z arrasimon va yelpig‘ich ko‘rinishdagi barglar haqida ketmoqda.
Tabiiy-biologik shakllarga asoslanib sanoat mahsulotlari ishlab
chiqarishda yangi texnologiya va yangi materiallarni esdan chiqarib bo‘lmaydi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Н.С. Макавеева. Основы художественного проектирования костюма.
Практикум. – М.: Академия, 2008.-230 с.
2. Л.А.Сафина, Л.М.Тухбатулина, В.В.Хамматова
– Проектирование
костюма
– Ростов
-на
-Дону: Феникс, 2007.-283 стр.
3. Tojiyev, N. Isahojayeva. Qalamtasvir, rangtasvir va kompozitsiya asoslari.
“Sharq” NMAK “Tezkor nashr markazi” bosmaxonasi. 11-bet
KIYIMLARNI MODELLASHTIRISHDA IJODIY MANBALAR
G.A.Mirboboyeva, N.Q.Urmonova
Farg’ona politexnika instituti
O’zbekiston – dunyoda o’zining yuksak madaniyati, ko’hna tarixi va go’zal
me’morchilik namunalari bilan nom taratgan davlatdir merosni tashkil etadi. Xalq
amaliy bezak san’ati kishilarning ma’naviy
olamini boyitadi, badiiy didini
shakllantiradi, ruhiyatini tarbiyalaydi. Shuning uchun ham o’zbek xalq amaliy
san’ati kishilarni badiiy, axloqiy, umuminsoniy qarashlarini tarbiyalab, ularning
ilmiy dunyoqarashlarini shakllantirishda hamda madaniy darajasini yuksaltirishda
eng zarur manbalardan biri hisoblanadi.
O’tmishda ota-bobolarimiz qurgan muhtasham binolar hozirgi kungacha
maftunkor jilvasini yo’qotmagan. Ko’pchilik maqbaralarda boy va xilma -hilligi
bilan farq qiladigan geometrik naqshlardan, ko’p
hollarda shakl berilgan
g’ishtlardan, loydan yasab naqsh oyilgan, so’ng pechda pishirilgan terrakota
plitalardan foydalanilgan. Binolarning tashqi qismiga esa quyma ganch ishlari
bajarilgan.
Mavorounnaxrda ganchkorlik
san’ati,
ayniqsa
ravnaq
topgan,
me’morchilikning asosiy bezagi darajasiga
ko’tarilgan.
Ayniqsa
maqbaralarning
peshtoqlari devor va ravoqlar ganch -
naqshlar
bilan juda nafis bezatilgan. Naqshlar
murakkablashib
bordi.
Ularning
yangi
nushalarida ramziari, timsoliy tasvirlar, va
hattotlik sanati namunalari naqadar mo’lligini
417
ko’ramiz. Har bir chizilgan naqshda o’ziga hos ma’no bo’lgan. O’simliksimon
“islimiy” naqsh boylik va farovonlikni, novda va yaproqlar esa to’kinchilik va
bahor chog’ida uyg’onishni bildiradi. Ozbekiston territoriyasida arxeologik
qazishmalar shuni ko’rsatadiki, naqshlar
ichida geometrik naqsh ko’p ishlatilgan. Milliy
naqshlarimiz g’oyatda boy mazmunga ega.
Turar joy va jamoat binolarining devor hamda shiftlariga solingan naqshlar
insonni hayratga soladi. Bu go’zal naqshlar ajoyib naqqoshlar tomonidan
yaratilgan bo’lib, asrlar davomida bunyod topdi, rivojlandi, me’morchilik hamda
tasviriy san’at rivoji bilan bog’langan holda takomillashib bordi.
Ayollar liboslar to’plamini yaratishda ijodiy manbaa sifatida milliy
me’morchilikdagi naqqoshlik elementlaridan lavxalar namuna qilib olingan. XV
asrda qurilgan Ulug’bek madrasasining peshtoqisiga marmardan o’yib ishlangan
bezak va koshinlar ijodiy manbaa sifatida qo’llaniladi.
Miiy memorlik amaliy
bezak san’ati namunalari o’rganilib, ulardan naqish elemetlaridan olinib
dizaynerlar tononidan uslulashtirilgan holda yangi zamonaviy naqsh
kompozitsiyalari, shakli yaratilib libos eskizlariga tadbiq etiladi. Milliy me’moriy
binolardan olingan naqsh elementlari liboslarga transformasiya yo’li
bilan
kochirilgan. Homaki eskizlardan kelib chiqqan holda, bir to’htamga kelingan
tanlangan eskizni yaratiladi. G’oyani qog’ozga kochirish jarayonida, avval bir
qancha qoralama eskizlar ishlab chiqiladi. Eskiz ishlash jarayonida dizayner o’z
g’oyasini yanada takomillashtirishga va g’oyani tub ma’nosi
va mohiyatini
chuqurroq ko’rsatib berishga ega bo’ladi.
Zamonaviy moda yonalishi o’rganib eskiz kosepsiyasi g’oyasi asosida for
eskizlar yaratildi. G’oya mavzusi izlanishlar va to’plangan ko’hna me’morchilik
naqshlarini eskizga joylashtirildi kelib chiqqan holda ishlab chiqildi
Zamonaviy moda tendentsiyasida urf bo’lgan
ranglardan ilhomlangan holda eskizlar namunalarini
yaratiladi so’ng rang berish jarayoniga o’tiladi. Bunda
yaratilayotgan libos qanday matodan ishlanishi nazarda
tutiladi, so’ng eskizlarga rang berishga o’tiladi. Matoni
hususiyati
,
fakturasi
rang
orqali
chiqarib
beriladi.Stilistik qator.Bir necha eskizlarni birgalikdagi
jamlanmasi bo’lib, unda libos detallari va shakllarini
o’ziga hos jihatlarini yaratadi
. Texnik eskiz-bu
libosning detallarini yaqqol ko’rsatib beriladi. Texnik
eskizda libosning xar-bir detali va taxlamalari, choklari
va chok bezaklari ko’rsatib beriladi.
Tanlangan model
eskizini umumiy ko’rinishini aks ettiriladi va bunda
libosni ko’rinishini aksesuarlar bilan boyitib,obrazning
umumiy ansamblini yaratiladi.
Adras, atlas, olacha kabi yorqin matolar
nafaqat quyoshli Sharqni, balki vazmin G’arbni ham
maftun etgan. Sharq o’zining gul bosilgan, (abr naqshli)
Do'stlaringiz bilan baham: 
