Ish haqi to'g'risidagi turli XIL nazariyalar

 

4. Ish haqini tashkil etish bilan bog’liq turli yondashuvlar 

Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxona mehnatga haq to’lash shakllari, tizimlari 

va  miqdorini,  shuningdek  boshqa  qo’shimcha  haq  va  ustama  haqlarni  respublika 

qonun hujjatlari asosida mustaqil ravishda belgilaydi.  

Ish  haqi  xodimlar  daromadining  asosiy  manbasi  hisoblanadi  va  korxona 

ishining  pirovard  natijalarini  hisobga  olgan  holda  ularning  ishlab  chiqarishga 

qo’shgan mehnat hissasi bilan belgilanadi.  

Ish  haqi  mahsulot  ishlab  chiqarish  (ishlarni  bajarish,  xizmatlar  ko’rsatish) 

xarajatlarining kattagina  qismini tashkil etadi. Ish haqi ishlab chiqarish (muomala) 

chiqimlarining bir qismi sifatida mahsulot tannarxini shakllantirishga va pirovardida 

– korxona tomonidan foyda olinishiga ta'sir ko’rsatadi. Shuning uchun ish vaqtidan 

tashqari  mehnatga  haq  to’lash  va  bir  me'yordagi  ish  sharoitidan  boshqa  chetga 

chiqishlar  singari  ish  haqiga  doir  noishlab  chiqarish  xarajatlarini  kamaytirish  va 

ularga yo’l qo’ymaslikka e'tibor berish muhimdir.  

Korxona buxgalteriyasining muhim vazifasi  -  ish haqini to’g’ri hisoblash va 

uni o’z vaqtida berishdir.  

Ishchilarni ishga qabul qilish mehnat shartnomasi va u imzolangandan keyin 

korxona  rahbarining  ishchini  ishga  qabul  qilish  to’g’risida  imzolagan  buyrug’i 

chiqarilishi bilan rasmiylashtiriladi.  

Korxona    bo’yicha  xodimlar  jadvali  ishlab  chiqiladi  va  tasdiqlanadi,  unda  

barcha xodimlarning ro’yxati bo’lib, ular maoshining miqdori ko’rsatiladi.  

Xodimlar  bo’limida  har  bir  xodimga  shaxsiy  varaqa    to’ldiriladi,  rahbar 

xodimlar va mutaxassislarga shaxsiy varaqa yuritiladi. Har bir xodimga ishga qabul 

qilish  paytida  tabel  raqami  beriladi.  Keyinchalik  ish  hajmi  va  ish  haqini  hisobga 

olishga doir barcha hujjatlarga ushbu raqam qo’yiladi.  

---

27 

 

Korxonaning  buxgalteriya  xizmati  tomonidan  har  bir  xodimga  shaxsiy 

hisobvaraqa ochiladi, unda xodimning ish haqi to’g’risidagi ma'lumotlar oyma-oy 

jamlanib boriladi.