Microsoft Word nizami g?NC?Vi-sirl?R x?Zin?SI. doc

---

_______________ Milli Kitabxana _______________ 
1 
 
  

---

_______________ Milli Kitabxana _______________ 
2 
 
NİZAMİ GƏNCƏVİ 
 
 
 
 
 
 
SİRLƏR  
XƏZİNƏSİ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
'LİDER"NƏŞRİYYAT"  
BAKI-2004 
  
 
  

---

_______________ Milli Kitabxana _______________ 
3 
 
Bu əsər "Nizami. Lirika. Sirlər xəzinəsi. Şərəfnamə " 
(Bakı, Yazıçı, 1988) kitabı əsasında 
təkrar nəşrə hazırlanmışdır 
 
 
 
Farscadan tərcümə edəni  
 
Xəlil Rza Ulutürk 
və izahların müəllifi: 
 
Ön sözün müəllifi     Xəlil Yusifli 
və elmi redaktor:  
 
filologiya elmləri doktoru, 
professor 
 
 
 
 
 
 
894.361'1 - dc 21 
AZE 
Nizami Gəncəvi. Sirlər xəzinəsi. "Lider nəşriyyat", Bakı, 2004, 
264 səh. 
 
 
 
"Sirlər xəzinəsi" poeması "Xəmsə"nin birinci kitabıdır. Bu əsərdə dahi Azərbaycan 
şairi Nizami Gəncəvi qəddar şahları, hökmdarları ədalətli olmağa çağırmış, tənbəlləri, 
ikiüzlüləri tənqid etmiş, halal zəhmətlə yaşayan sadə adamlara öz yüksək məhəbbətini 
bildirmişdir. 
 
 
ISBN 9952-417-06-1 
© "LİDER NƏŞRİYYAT", 2004 
 
  
 

---

_______________ Milli Kitabxana _______________ 
4 
 
 

---

_______________ Milli Kitabxana _______________ 
5 
 
NİZAMİ GƏNCƏVİ VƏ ONUN 
"SİRLƏR XƏZİNƏSİ" POEMASI 
 
    Dahi  Azərbaycan  şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvi bəşər 
mədəniyyətinin yetirdiyi nadir şəxsiyyətlərdəndir. Söz dünyasının günəşi, 
hələ sağlığında ikən  əsərləri möcüzə sayılan Nizami özü də yaradıcılığının 
dəyərini yaxşı bilmişdir.  Şair "Sirlər xəzinəsi" poemasında belə bir fikir 
yürüdür ki, elmin, mədəniyyətin,  ədəbiyyatın inkişafında dəmir bir 
qanunauyğunluq var. Nizami özündən  əvvəlkilərlə müqayisədə  şeri elə bir 
əlçatmaz yüksəkliyə qaldırmışdır ki, sonradan gələn sənətkarlar artıq ondan 
yüksəyə qalxmaq xülyasına düşməmiş, onun yolu ilə getməyi, ona 
bənzəməyi, onun şagirdi olmağı özləri üçün fəxarət saymışlar. Nizami 
mövzularında əsərlər yazmaq, ondan mənalar iqtibas etmək artıq bir ənənəyə 
çevrilmişdi. 
Nizami Gəncəvi 1141-ci ildə  Gəncə  şəhərində anadan olmuşdur.  Şairin 
əsərlərindən anlaşılan budur ki, o, təhsilini də öz doğma şəhərində almışdır. 
Bu dövrdə Gəncə  şəhərində təhsil almaq üçün kifayət qədər geniş imkanlar 
var idi. Şair "Xəmsə"də adının İlyas, atasının adının Yusif, babasının adının 
Zəki Müəyyəd olduğunu göstərmişdir. Alimlər onun babasının adındakı iki 
sözdən birinin ləqəb olduğunu düşünürlər ki, bu da şairin mövqe, hörmət 
sahibi olduğunu düşünməyə  əsas verir. Şair  əsərlərində ancaq Nizami 
təxəllüsünü işlətmişdir. Bu söz nizamlı, ölçülü sözə, nəzmə, başqa ifadə ilə 
desək, şerə mənsub olan adam deməkdir. Nizaminin ləqəbini bəzi qaynaqlar 
Nizaməddin, yaxud Cəmaləddin kimi yazırlar, ancaq şairin  əsərlərində bu 
ləqəbi təsdiqləyəcək əlamətlər yoxdur. 
Nizami dayısının adını Xacə Ömər kimi xatırlayır, onun ölümünü özü 
üçün böyük itki sayır, "Leyli və Məcnun" poemasındakı Səlim Amiri surəti 
ilə dayısına olan məhəbbətini əks etdirir. Xacə Ömər adının əvvəlindəki Xacə 
sözünü isə müxtəlif  şəkillərdə izah edirlər. Ağa mənasında işlənən bu söz 
daha çox vəzirlərin, tacirbaşı  və başqa yüksək rütbə, mövqe sahiblərinin 
adının əvvəlinə artırılırdı. Bizə görə bu adam yüksək rütbəli bir ziyalı, bəlkə 
Gəncədə mədrəsə müdiri və ya buna bənzər vəzifə sahibi olmuşdur. 
  

---