D. I. Xashimov, D. A. Axmedov avtomobilning rama va kuzovlarini ishlab

3.7. Xomakini cho‘zish-qoplash usuli bilan shtamplash
Chuqur bo‘lmagan kuzov detallarini, masalan eshik, tom, 
kapot, yuk xonasining qobig‘i, botirib shtamplash o‘rniga, 
puanson yuzasi bo‘yicha xomakini cho‘zib-qoplab shtamplash 

---

41
usuli ishlatiladi. Bu usulda to‘rtburchak xomaki ikkala qarama-
qarshi tomonidan shtampda siqib mahkamlanadi, qolgan ikki 
tomoni esa bo‘sh holatda bo‘ladi.
3.6-rasmda xomakini cho‘zib shtamplash uchun 
ishlatiladigan shtampning soddalashtirilgan sxemasi ko‘rsatilgan. 
Shtamplash ikkita polzunli press yordamida bajariladi. 
Shtamplashdan avval xomaki polzunchalar (8)ga o‘rnatiladi. 
Polzunchalar (8) oraliq plita (9)ga nisbatan yo‘naltiruvchilarda 
harakatlanishi mumkin. Oraliq plita turtkichlar (10) yordamida 
gidropnevmatik yostiqchalar yordamida harakatga keltiriladi. 
Polzun pastga harakatlanganda, yuqoridagi polzunchalar (7)
da o‘rnatilgan ustunlar (3) polzunchalar (8)dagi teshiklarga 
kiradi, xomaki esa profilli qisqichlar (2) yordamida shtampda 
mahkamlanadi. Polzunchalar (7, 8) ponalar (4, 5) ta’sirida 
harakatga keladi va xomaki cho‘zila boshlaydi. Shundan 
so‘ng xomaki oraliq plita (9) bilan birgalikda pastga tushadi va 
puanson (11)ga tegib uning yuzasini qamrab oladi. Polzunning 
siljishini oxirida matritsa (1) zagotvkani puanson (11)ga siqib, 
xomakiga kerakli geometrik shakl beradi. Polzun yuqoriga 
qarab harakatlanganda polzunchalar (7, 8) prujinalar (6) ta’sirida 
boshlang‘ich holatga qaytariladi.
Cho‘zib shtamplash botirib shtamplashga nisbatan metall 
sarfini 10–15 % ga kamaytiradi, detal yuzasining sifati yuqori 
bo‘ladi va shtamplash jihozlarining tannarxi 20–30 % kamayadi.

---

42
3.6-rasm.  Cho‘zib-qoplash usuli bilan shtamplash