Тошкент давлат иқтисодиёт университети

Хулосалар 
Товар биржаси – савдо битимлари тузиш бўйича воситачилик хизматлари 
кўрсатиш; товар савдосини тартибга солиш; савдо операцияларини тартибга 
солиш ва савдо муаммоларини ҳал қилиш; нархлар хақида, ишлаб чиқаришнинг 
аҳволи ва нархга таъсир этувчи бошқа омиллар хақида маълумот тўплаш ва 
эълон қилиш учун ўзини-ўзи оқлаш асосида фаолият кўрсатадиган 
ташкилотдир. Товар биржасида битим предмети товар ва уни етказиб бериш 
бўйича шартномалр ҳисобланади. 
Товарная биржа, қоидага кўра, тижорат ташкилоти ҳисобланмайди. Катта 
фойда олиш – унинг мақсади эмас. Товар биржаларини шартли равишда ишлаб 
чиқарувчилар ва воситачи фирмалар томондан қўшма лойиҳани амалга ошириш 
– ҳар бир қатнашчисига сотув ва харид операция ўтказишни таъминловчи, 
тартибга солинадиган товарлар бозорини ташкил қилиш учун тузиладиган 
консорциум сифатда ифодалаш мумкин. 
Қатнашчилар оладиган фойда тижорат ишларин амалга оширишга 
сарфланадиган харажатларни тежаб қолиш билан таъминланади. 
Биржани акциядорлик туридаги тижорат ташкилоти сифатида ҳам тузиш 
мумкин. Бироқ бунда қатнашчи-ташкилотчилар уларнинг мижозларидан 
фойдаланадиган мижозлардан анча кам бўлиши лозим. Шунда таъсисчилар 
манфаатларида турли воситачилик хизматлари кўрсатиш ҳисобига биржанинг 
ишлари фойдали таъсир кўрсатади. 
Биржанинг олий бошқарув органи бўлиб акциядорлар йиғилиши хизмат 
қилади. Биржа фаолиятига жорий раҳбарликни унинг таркиби ва раиси 
акциядорлар йиғилиши томондан тайинланадиган қўмита амалга оширади. 
Биржада фаолият юритадиган асосий шахслар – биржа қатнашчилари 
манфаатларини ифодаловчи ва уларнинг номидан битимлар тузадиган 
брокерлардир. Бу ҳолатда брокерлар агентлар сифатида иштирок этади. Агар 
брокерлик идораси ўз ҳисобидан операцияларни амалга оширадиган бўлса, у 
принципал сифатида қатнашади. 
 
Таянч сўлар 
ЎзРТХБ, воситачилик хизматлари, нарх, товарлар, етказиб бериш 
шартномалари, қоидалар, қатнашчилар, акцияддорлар йиғилиши, электрон 
савдо тизими, майдонча, брокерлар, принципал, биржа савдолари, экспорт ва 
импорт биржа шартномалари.