Таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

 

---

2.ХЎЖАЛИК ҲИСОБИ ТУРЛАРИ, УЛАРНИНГ УМУМИЙ 
ТАВСИФИ, ЯХЛИТ ТИЗИМ ЭКАНЛИГИ ВА ФАРҚЛИ 
ЖИҲАТЛАРИ 
 
Ахборот бериш ва назорат қилиш воситаси ҳисобланган хўжалик 
ҳисобини турли белгилари бўйича таснифлаш, турларга ажратиш ва 
тавсифлаш мумкин. Ушбу таснифий белгилар хўжалик ҳисоби 
турларини, уларнинг бир-биридан фарқли, шунингдек ўхшаш 
жиҳатларини ифода этади. 
Мақсади ва юклатилган вазифаларига кўра макон ва замонда 
юритиладиган хўжалик ҳисоби асосан учта турга бўлинади (1- расмга 
қаранг). 
1-расм. Хўжалик ҳисобининг турлари 
Оператив (оператив-техник) ҳисоб деганда хўжалик юритувчи 
субъектларда оператив назорат қилиш ва бошқарув қарорларини қабул 
қилиш мақсадида юритиладиган тезкор ҳисоб тушунилади. Ушбу ҳисоб 
турининг характерли жиҳатларига уни асосан қисқа муддатларда 
(дақиқалар, соатлар, кунлар, ҳафталар, декадалар кесимида) юритилиши, 
шаклланадиган ва тақдим этиладиган ахборотларнинг тўлиқ ҳужжатли 
асосга эга бўлишининг шарт эмаслиги, уларни қоғозли ва қоғозсиз, 
оғзаки ѐки телефон алоқаси орқали фойдаланувчиларга етказилиши, 
тақдим этилган маълумотларнинг тахминийлиги кабилар киради.
Бухгалтерия ҳисоби - бу хўжалик юритувчи субъектлар фаолияти, 
фаолият натижалари, уларнинг маблағлари (мулки, активлари), 
маблағларни ташкил топиш манбалари тўғрисидаги ахборотларни 
асосан пул ўлчов бирлигида қатъий ҳужжатли асосда йиғиш, қайд этиш, 
гуруҳлаш, жамлаш ҳамда уларни ички ва ташқи фойдаланувчилар 
ҳукмига тегишли шакл ва мазмунда тақдим этиш тизимидир. Ушбу 
ҳисоб турининг характерли жиҳатларига уни асосан ҳисобот даврлари 
кесимида (ой, чорак, ярим йил, тўққиз ой, йил) юритилиши, 
шаклланадиган ва тақдим этиладиган ахборотларнинг тўлиқ ҳужжатли 
Хўжалик ҳисоби