Таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

 
 

---

МУНДАРИЖА 
1. ЎҚУВ МАТЕРИАЛЛАР 
5 
2. АМАЛИЙ МАШҒУЛОТ МАВЗУЛАРИ 
241 
3. МУСТАҚИЛ ТАЪЛИМ МАШҒУЛОТЛАРИ 
341 
4. ГЛОССАРИЙ
371 
5. ИЛОВАЛАР
381 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ 
 
САМАРҚАНД ИҚТИСОДИЁТ ВА СЕРВИС ИНСТИТУТИ 
 
 
 
 
 
 
 
 
«БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИ» 
 
фанидан 
 
ЎҚУВ МАТЕРИАЛЛАР 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
САМАРҚАНД 2020 

---

1–МАЪРУЗА. “БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИ” ФАНИНИНГ 
ПРЕДМЕТИ, ОБЪЕКТИ ВА ТАМОЙИЛЛАРИ 
 
Маъруза режаси: 
1. Хўжалик ҳисоби тўғрисида умумий тушунча ва унинг турлари. 
2. «Бухгалтерия ҳисоби» фанининг предмети, тадқиқот усуллари ва 
бошқа иқтисодий фанлар билан ўзаро алоқалари 
3. Бухгалтерия ҳисобининг мақсади, вазифалари, субъектлари ва 
объектлари. 
4. Бухгалтерия ҳисобининг методи ва тамойиллари. 
1.Хўжалик ҳисоби тўғрисида умумий тушунча ва унинг 
турлари. 
Ҳар қандай кишилик жамиятининг ривожланиши уни бошқаришни 
тақозо этади. Бошқариш, ўз навбатида, кишилик жамиятининг турли 
тармоқ ва соҳаларида юз берган ва бераѐтган жараѐнлар, хўжалик 
фаолиятини олиб бораѐтган субъектларнинг маблағлари, уларни ташкил 
этиш манбалари, эришаѐтган натижалари ва бошқа жиҳатлари 
тўғрисидаги ахборотларни мавжудлигига боғлиқ бўлади. Бундай 
ахборотларни ўзида мужассамлаштирувчи восита бўлиб хўжалик ҳисоби 
ҳисобланади. 
Хўжалик ҳисоби негизида, кўриниб турибдики, «хўжалик» ва 
«ҳисоб» сўзлари ѐтади. 
«Хўжалик» деганда маълум мақсадларга йўналтирилган, ўзининг 
базиси ва устқурмасига эга бўлган субъектлар тушунилади. Хўжалик 
сифатида қараладиган субъектлар бўлиб бир бутун мамлакатнинг ўзи ва 
унинг турли таркибий бўлинмалари, масалан, тармоқлари, соҳалари, 
минтақалари, ҳудудлари, вазирликлар, бирлашмалар, корхоналар 
ҳисобланади. Мамлакат доираисдаги хўжалик халқ хўжалиги, унинг энг 
қўйи бўғинидаги хўжалик корхона хўжалиги деб аталади. 
Иқтисодиѐтнинг юқори ва қўйи бўғинлари ўртасидаги хўжаликларга 
тармоқлар, соҳалар, бирлашмалар, вилоятлар, туман ва шаҳарлар 
хўжаликлари киради. 
«Ҳисоб» - бу хўжаликда юз берган ва бераѐтган ҳодиса ва 
жараѐнлар, уларнинг натижалари тўғрисидаги ахборотларни йиғиш, 
қайд этиш, гуруҳлаш ва узатиш тизими. Демак, ҳисобнинг асосий 
маҳсули бўлиб ахборот, ҳисоб юритишнинг асосий мақсади бўлиб, бу 
ахборотларни аниқ, тўлиқ ва ўз вақтида йиғиш, қайд этиш, гуруҳлаш ва 
фойдаланувчиларга етказиб бериш ҳисобланади. 
Шундай қилиб, икки сўз йиғиндисидан ташкил топган «хўжалик 
ҳисоби» халқ хўжалигининг турли бўғинларида юз берган ва бераѐтган 
ҳодиса ва жараѐнлар, уларни натижаларини соний ва сифат жиҳатдан 

---

характерловчи ахборотларни йиғиш, қайд этиш, гуруҳлаш ва узатиш 
тизимидир. 
Хўжалик ҳисобининг бошқарувда тутган ўрни ва аҳамияти у 
бажарадиган функцияларда ѐрқин намоѐн бўлади.
Хўжалик ҳисобининг асосий функциялари сирасига ахборот бериш 
ва назорат қилиш функциялари киради.