Таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Асосий воситаларни сотилиши. Корхоналар зарур ҳолларда 
ўзларининг тўлиқ амортизация қилинган ѐки қилинмаган асосий 
воситаларини сотишлари мумкин. Сотишга асос бўлиб сотувчи ва сотиб 
олувчи ўртасида тузилган шартнома ҳисобланади. Асосий воситани 
сотиш счет-фактура билан расмийлаштирилади. Ушбу ҳужжат сотиш 
операцияларини ҳисобда акс эттиришга асос бўлади. Счет-фактура 
асосида сотиш операциялари ҳисобда қўйидаги бухгалтерия 
ўтқазмалари билан акс эттирилади. 
№ 
Операциянинг мазмуни 
Сумма 
Дебет 
счет 
Кредит 
счет 
Асос 
бўлувчи 
ҳужжат 
1 Асосий воситани жўнатиш 
қийматига 
700000 
4010 
9210 
Шартнома, 
счет-фактура 
2 Сотишдан олинган ҚҚС 
суммасига (агар корхона 
ҚҚС тўловчи ва солиқ 
солиш объекти мавжуд 
бўлса) 
100000 
9210 
6410 
Шартнома, 
счет-фактура 
3 Асосий 
воситанинг 
бошлан-ғич қийматига 
600000 
9210 
0111-
0190 
Шартнома, 
счет-фактура 
4 Жамланган 
эскиришни 
ҳисобдан чиқариш 
500000 
0211-
0290 
9210 
Шартнома, 
счет-фактура 
5 Сотишдан олинган фойда 
500000 
9210 
9310 
Шартнома, 
счет-фактура 
Асосий воситаларни сотиш натижасида корхона фойда ѐки зарар 
кўриши мумкин. Бу натижа жўнатиш қиймати (Жқ) ва қолдиқ қиймати 
(Ққ) ўртасидаги фарқдан иборат бўлади. Агар жўнатиш қиймати (Жқ) 
қолдиқ қиймат (Ққ) дан катта бўлса (Жқ 

Ққ) корхона асосий 
воситаларни сотишдан фойда олган бўлади ва ҚҚС тўловчи 
ҳисобланади, агар жўнатиш қиймати (Жқ) қолдиқ қиймат (Ққ) дан кичик 

---

бўлса (Жқ 

Ққ), корхона асосий воситаларни сотишдан зарар кўрган 
бўлади ва ҚҚС тўловчи ҳисобланмайди, яъни: 
Фс (Зс) = Жқ – Ққ 
Юқоридаги мисолда корхона сотишдан фойда кўрган. Агар корхона 
асосий воситани 50000 сўмга сотганда эди, у Солиқ Кодексига мувофиқ 
ҚҚС тўламайди, шунингдек ушбу корхона сотишдан 50000 сўм зарар 
кўрган бўлар эди ва бу зарар ҳисобда қўйидагича акс эттирилади: