Z. T. M s h m o V a

Guruhiy  mashg‘ulotlar  dinamikasi.  Guruhiy  mashg‘ulot 
o‘zining  qonun  qoidalariga  ega,  trening  dasturi  va  sahnasini 
ishlab  chiqarilishi  o‘yin faoliyatining ma’lum bir dinamikasini 
tashkillashtirish hisobiga o ‘tkazilish kerak.  Qandaydir darajada 
bunday  dinamik  mashg‘ulot  va  uning  ssenariysini  tashkil- 
lashtirishda namoyon bo‘ldi.
Treningni amaliy o ‘tkazishda ruhshunos tomonidan bular 
maxsus  kiritilishi  lozim.  Shunday  qilib,  birinchi  bosqichda, 
ruhiy  mashq  davomida  o ‘yin  fitnalar  yuzaga  keladi,  so‘ng 
ikkinchi  bosqichda  psixolog  tomonidan  mashq  va  o ‘yinlar 
individual  olib  borilishi,  bunda  eng  yuqori  nuqtaga  erishish 
maqsadida trening «ruhiy vaqt» asta-sekin tezlashishi kerak.  U 
har  xil  shakllarda  ifodalanishi  mumkin:  muhim  muammoni 
yechish,  o ‘zini  yengil  sezish,  qoniqish,  guruhning  faolligini 
kuchayishi, yoki nizo yuzaga kelishi va uni hal qilish, guruhning 
qandaydir  a’zosini  o‘rganish  uning  tomonidan  ruhiy  qo‘llab- 
quvatlashishiga erishish.
Psixotreningda  yuqori  cho‘qqiga  asta-sekinlik  bilan  olib 
kelinishi  kerak.  Agar  mashg‘ulotning  umumiy  davomiyligi  3 
soat bo‘lsa,  odatda yuqori nuqta mashg‘ulotning ikkinchi  soat 
oxirida yuzaga keladi.  Dinamikaning o ‘sishini va kulminatsiyaga 
erishish  muvaffaqiyatli  o ‘tishi  uchun  psixolog  guruh  faol- 
ligining so‘nishiga, guruhning zerikishiga yo‘l qo‘ymasligi kerak. 
Kulminatsiyaga  erishilgandan  so‘ng  guruhda  faollik  tushib
91

---

ketadi,  bo‘linish tinchlanish va qoniqish paydo bo‘ladi.  Sekin- 
astalik  bilan  guruh  faolligi  darajasi  mashg‘ulot  boshlangan 
vaqtdagi  dastlabki  holatga  qayta boshlaydi.
Mashg£ulotning uchinchi bosqichi.  Bu bosqich  mashg'u- 
lotning  tugallanishidir.  Guruhiy  ishlar  natijalarining  muho- 
kamasi bo£lib o £tadi. Trening guruhi a’zolari o‘zlarining fikrlarini 
bayon  qilishlarini taklif qilishi  mumkin.
Agar  guruh  yoki  uning  biror-bir  a’zosi  o‘zini  yolg‘iz,  be- 
gona,  ishonchsiz his qilsa,  ruhiy tetiklashtirish uslubini qollash 
zarur. Bunda psixolog ishtirokchilaming ko’ziga tik qarab ishonch 
bilan  quyidagi  so‘zlami  aytish  mumkin.  «Siz  hamma  narsani 
his  qila  olasiz»,  «Men  aminman,  sizda  hamma  narsa bo£ladi». 
«Bir  qarorga  kelishingiz  kerak,  turib  harakat  qiling».  Bu 
maqsadlar  uchun  maxsus  mashqlardan  foydalanish  zarur.