Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

Қарашлар. Муқаддас матнларга муносабат турличадир. Баъзи динлар 
муқаддас матнларни кенг ва эркин равишда ошкор қилади. Баъзилари 
муқаддас сирлар ишончли ва таъсирли тарзда сақланиб қолиши учун уларни 
оммадан яширишга уринади. Кўп динлар муқаддас матнларнинг миқдорини 
аниқлаш, уларга ўзгартириш ва қўшимчалар киритилиши каби ҳолатларни 
олдини олишга асосий эътибор қаратади. Баъзи динлар эса ўз муқаддас 
матнларига нисбатан “худонинг каломи” сифатида ёндошсалар-да, аммо улар 
худо томонидан ваҳий қилинганлиги сабабли ўзгартириб бўлинмас жиҳатига 
эгалиги тўғрисида қарама-қарши фикрлар билдирилади. Матнларни таржима 
қилишда расмий ижозат олинади, аммо асл муқаддас тилнинг қатъий ўзгармас 
эканлигига эътибор қаратилади. Баъзи динларда муқаддас матнлардан нусҳа 
кўчириш текин ва имтиёзли шаклда амалга оширилади, баъзиларида эса бу 
борада тўлов ва муаллифлик ҳуқуқига қатъий риоя қилиш талаб қилинади. 
Муқаддас матнларга қўйилган турли белгилар ҳам уларнинг орасидаги муайян 
фарқларни кўрсатувчи жиҳат саналади. Масалан, баъзи муқаддас матнларда 
маълумотларни бир-биридан ажратувчи саҳифаларнинг рақами бўлса 
(сикхизм), баъзиларида эса берилган маълумотларни маълум ном ва рақамлар 
(Иброҳимий динлар – сура, оят)намоён бўлади
4
.
Назорат саволлар: 
1. Диншунослик фанининг мақсад ва вазифалари нималардан иборат? 
2. Диншунослик дарсларини ўқитишнинг ўзига хос жиҳатлари нималарда 
намоён бўлади? 
3. “Динларни ўрганишда минтақавий ёндашув” деганда нимани 
тушунасиз? 
4. Динларнинг қандай таснифларини биласиз? 
5. 
Динларни минтақавий кесимда ўрганишни таклиф этган олимлардан 
кимларни биласиз ва уларнинг қандай асарлари бор? 
Адабиётлар рўйхати: 
1. Тайлор Э. Первобытная культура. М., 1989. 
2. Религиозные традиции мира. Буддизм, иудаизм, христианство, 
ислам. Справочник школьника. Бишкек, 1997. 
3. Радугин А.А. Введение в религиоведение: теория, история и 
современные религии. М., 1996; 2-е издание, исправленное и 
дополненное. М., 1999. 
4. Основы религиоведения. Под редакцией И.Н.Яблокова. М., 1994. 
Издание второе, переработанное и дополненное. М., 1998. 
5. Лекции по истории религии. Учебное пособие. Санкт-Петербург, 
1997. 
4
Hillary Rodrigues, John S. Harding . Introduction to the study of religion. – USA, Routledge, 2009. – P. 101. 

---

24 
6. Лекции 
по религиоведению. Под редакцией профессора 
И.Н.Яблокова. М., 1998. 
7. Диний экстремизм ва терроризмга қарши курашнинг маънавий-
маърифий асослари. – Т.: Ислом университети, 2005.
8. Маънавият асосий тушунчалар изоҳли луғати. –Т.:Ғафур Ғулом 
номидаги нашриёт-матбаа ижодий уйи, 2009.
9. Миллий истиқлол ғояси: асосий тушунча ва тамойиллар. –Т.: 
Ўзбекистон, 2000.
10. Ўзбекистон Республикасининг «Виждон эркинлиги ва диний 
ташкилотлар тўғрисида»ги қонуннинг янги таҳрири. Т.: Адолат, 
1998. 
11. Беруний Абу Райҳон. Танланган асарлари: Т.1. (Қадимги
халқлардан қолган ёдгорликлар) Т.: Фан, 1968. 
12. Йўлдошхўжаев Ҳ., Раҳимжонов Д., Комилов М. Диншунослик: 
маърузалар матни. Т.: 2000й. 
13. Қуръони карим.-Т.: «Чўлпон», 1993 йил. 
14. Ҳусниддинов З.М. «Ислом: йўналишлар, оқимлар, мазҳаблар». 
«Ўзбекистон миллий энциклопедияси» давлат илмий нашриёти. 
Тошкент, 2000 йил. 
15. Ҳасанов А.А. «Қадимги Арабистон ва илк ислом, жоҳилия асри». 
«Тошкент ислом университети», 2001 йил. 
16. «Ислом зиёси ўзбегим сиймосида». «Тошкент ислом университети»
нашриёти, 2001й. 
17. «Шарқ» нашриёт – матбаа концернининг бош таҳририяти. Т.: 1998 
й. 
18. Шайх Муҳаммад Хузарий. «Нурул яқин ва итмомул вафоъ».
Мовароуннаҳр нашриёти, 1992 йил. 
19. Исҳоқов М.М. Халқ даҳосининг қадимги илдизлари ва илк 
куртаклари (Зардуштийлик, Зардушт ва Авесто ҳақида) // «Тил ва 
адабиёт таълими» журнали, № 2 (1992), Б. 3-12. 

---

25