Таълими вазирлиги муқимий номли қЎҚон давлат

Мис-тош ва бронза асри даври тарихий географияси. Милоддан аввалги Ш -минг йилликнинг охирларига келиб, 
Марказий Осиѐ худудида тош даври тугади, у ўз ўрнини энеолит ва кейинчалик бронза асрига бўшатиб берди. 
Археологияга оид қазилма манбаларнинг гувохлик беришича, ибтидоий одам металл оламига дастлаб мисни ихтиро 
қилиш оркали кирган. Одамлар мисдан унча катта бўлмаган пичоқпар, бигиз, игналар, болталар, узуклар, мунчоқлар, 
исирғалар тайѐрлаганлар. Шунинг учун металлни қўллашнинг бу илк даври Энеолит — Мис-Тош даври деб атадди. Бу 
даврда деҳқончшшк ва чорвачиликда ҳам бирмунча малака ҳосил қилинган, яшаш учун зарур бўлган ўсимликларни 
сунъий ўстиришга ўта бошланганлар. Баъзи ов қилинган ҳайвонларни кўдда боқиш одат тусига кира борган. 
Секин-аста меҳнат куроллари такомиллаштирилиб, рудали металлар, мис, қалай, кумуш, олтинни ихтиро 
қилганлар ва уларни эритиш, куйиш, улардан фойдаланиш йўлларини ўрганганлар. 
Бронза, мис ва қалай аралашмасидан иборат бўлиб, у мисга қараганда катта афзалликларга эга. Ишлаб 
чиқаришда бронзанинг ишлатила бошланиши билан жамият тарақкиѐтида Бронза даври бошланган. Инсоният жамият 
тараққиѐтида халқ хўжалиги, техника ва маданият соҳасидаги эришилган ютуқлар ана шу давр билан боғлиқдир. 

---

48 
Зарафшоннинг куйи оқимидаги Замонбобо кўлида ва Саразмда ўтказилган археологияга оид тадқиқот натижалари 
юқоридаги фикрлар ҳақ эканлигига гувоҳлик беради. Замонбобо кўли атрофидаги қабрлар очиб кўрилган. Уларда 
битгадан, иккитадан ва ҳатто учтадан кўмилган майит қолдиқлари нақшли сопол идишлар ва ҳар хил буюмлар топилган. 
Замонбобо манзилгоҳидаги аҳоли дехқончилик ва чорвачилик билан ҳам шуғулланган. Бундай маданият 
ѐдгорликлари Ўзбекистоннинг Сурхондарѐ (Сополлитепа, Жарқўтон), Хоразм (Тозабоғѐб), Тошкент (Ачиқкўл, Янгиер 
тумани, Тошкент канали атрофи, Бурғулуқ), Наманган (Бувана мозор), Андижон (Далварзин тепа), Қашқадарѐ 
(Ерқўрғон, Тўрткўлтепа) ва бошқа вилоятларида ҳам кўплаб топилган. 
Сўнгги бронза даври ѐдгорликлари Фарғона ва Сурхондарѐ вилоятлари ҳудудида деворлар билан ўралган 
қишлоқлар пайдо бўлганлигига гувоҳлик беради. Бу Марказий Осиѐда қадимги шаҳарларнинг вужудга кела бошлаш 
жараѐни эди.