Таълими вазирлиги муқимий номли қЎҚон давлат

Tavqi' Yozuvi
yoki 
xatti tavqi'
— Bu Yozuv turi xatni tez yozishga mo’ljallangan, xarflarning shakli dumaloq bo’lgan 
Yozuvdir, o’rta asr xattotlarining fikricha, bu Yozuv suls Yozuvidan kelib chiqqan va uning modifikatsiyasidir. Bu Yozuv 
turida harflarning hajmidagi o’zaro mutanosiblik suls Yozuvidagi mutanosiblik bilan bir xil bo’lsa - da, ularning bir - biriga 
ulanishi suls 
Yozuvidan farq qilgan. Chunki bu Yozuv turida elementlarning oltidan bir qismi to’g’ri chiziqli elementlardan iboratdir. 
Shunday qilib, tavqi' Yozuvi mavjud bo’lgan etti Yozuv turi ichida eng tez yoziladigan Yozuv xisoblangan. Bu Yozuvda 
harflarning barcha elementlari bir xil yo’g’onlikda yoziladi va unda yo’g’on elementlarning ingichka Yozuvlar 
h ila n a lma s h in ish h odisasi u c hra ma yd i. Bu ng a e sa
qamishqalamning uchini boshqacharoq chiqarish yo’li bilan 
erishilgan. Tavqi
1
Yozuvida nafaqat bir so’z ichidagi Yozuvlar, balki ayrim so’zlar xam qo’shib yozilgan. Islom olamida bu 
Yozuvdan xukmronlar u yoki bu farmonga, ko’rsatmaga imzo qo’yishda foydalanganlar. Bundan tashqari davlat ahamiyatiga 
molik boIgan muxim hujjatlar, qozilarning chiqargan hukmlari ham shu Yozuvda bitilgan. Vaqt o’tishi bilan XIV asrdan 
keyin qo’lyozmalarning so’nggi sahifalari, undagi turli xil qo’shimcha ma’lumotlar shu Yozuv bilan bitilgan. Dunyoviy 
mazmundagi qo’lyozmalar, hamda 
―Qur'oni Karim‖
yangi ko’chirilgan nusxalarining hoshiyalari ham ko’proq shu Yozuv turida 
yozilgan. 

---

29 
6. 
Riqo Yozuvi
yoki 
xatti riqo
– Bu Yozuv turi tavqi' Yozuvining kichraygan shakli bo’Iib, u ham suls Yozuvi 
bazasida vujudga kelgan. U xam xukmronlarning farmon va yorliqlarini yozishda qo’llanilgan. Riqo Yozuvi o’zining 
xususiyatlari bilan tavqi' Yozuvidan farq qilmaydi. Faqat riqo tavqi'ga qaraganda maydaroq va ingichkaroq yoziladi. 
Qisqa qilib aytganda bu Yozuv ham tez yozishga mo’ljallangan, xarflari dumaloq shaklli Yozuvdir. Bu Yozuvning taraqqiyotini 
kuzatgan olimlarning fikricha, bu Yozuv kichkina qog’oz varaqchalariga yoziladigan shaxsiy maktublarni yozishga mo’ljallab 
yaratilgan Yozuvdir. Shuning uchun xam bu Yozuv