Таълими вазирлиги муқимий номли қЎҚон давлат

Мусулмон календари. Мусулмон ойлари, хафта номлари. (Ҳижрий-камарий йил ҳисоби, Ҳижрий-
шамсий йил ҳисоби). Эрон, Афғонистон, Урта Осиѐ, Кавказ давлатлари исломлаштирилгач, зардўштийлик календаридан 
фойда-ланишмаган. Бунга фақат зардуштийлар амал қилганлар. 
Ислом дини вақтни ҳисоблашга ҳам ўз таъсирини кўрсатди. Исломдан аввал араблар Ой календаридан 
фойдаланганлар. Абу Райҳон Берунийнинг ѐзишича, араблар яҳудийлардан йилга қўшимча ойлар қўшишни ўрганганлар ва 
у ойни «аям ан-наси" деб атаганлар. Бундан биз арабларнинг Ой-қуѐш календаридан фойдаланганлигини билишимиз 
мумкин. Араб календарида 12 ой бўлиб, улар куйидагича аталган. 
 
1)Муҳаррам - «таъқиқланган», «ман этилган», «муқадцас» маъноларини беради. Муҳаррамда жоҳилият даврида 
уруш Ҳаром қилинган. Бу ҳолат еттинчи (ражаб), - ўн биринчи (зулқаъда) ва ўн иккинчи (зулҳижжа) ойларига ҳам тегишли 
бўлган. 
 
2)Сафар - «сариқ», «заъфарон» деган маънони беради. Бу ойда арабларга ҳалок қилувчи яра тошар эди. 
Инсонларга бу касаллик етганида юзлари сарғайиб кетарди. Шу сабабли бу ойни сафар «сариқ» деб номлади. Шунингдек, 
4
Хаммурапи фармонларидан бирида «Календарь йилимиз орқада колиб кетоқда. Шунинг учун кейинги ой ҳам элули 
(иккинчи улули) ойи хисоблансин. Тишриту ойи бир ой кейинга сурилсин»,-деб буйруқ беради. 

---

18 
бошқа бир фаразга кўра, сафар ойида араблар «сафария» номли гуруҳ билан биргаликда озик-овқат қидирганликлари учун 
бу ойга шундай ном берилган. 
 
3)Раби ул-аввал. «Рабиъ» сўзи араб тилида «бахор» маъносини беради. Аммо Қадимги араблар «рабиъ» сўзини 
«куз» маъносида ҳам кўллаганлар. Ушбу ой куз фаслида келгани учун «биринчи куз» маъносини англатган. 
 
4)Раби ус-соний - «иккинчи куз». . 
5)Жумоду-л-аввал, Жумоду-с-соний - бу икки ой қиш кунларига, совуқ қаттиқ бўлиб, сув музлаган пайтини 
англатувчига арабча <окамода» сўзидан олинган бўлиб, «қотиб қолмоқ», музламок маъносини беради.