Ўзбекист онда з амонавий интенсив о

2. шакар даражаси. Олмалар пишиб борар экан, 
мева этидаги крахмал шакарга ўзгаради. Агар олма 
ривожланишнинг охирги босқичида бўлса, бу жараён 
тезлашиб кетади. Текшириш учун олманинг икки то-
Расм-229. Учинчи йилдаёқ солкашликка учраган олма дарахтлари умуман гулламаган. 
Расм-230. Пенетрометр 
ва ундан қандай фойдала-
ниш кўрсатилган. 

---

XI. Олма ҳОсилини парвариш қилиш
123
Расм-231. Юқоридаги расмларда рефрактометрнинг икки, рақамли ҳамда оптик турлари кўрсатилган. 
монидан озгина бўлак кесиб олинг (рангли ва ранг-
сиз томонидан). Бўлаклардан шарбатни чиқариб, 
рефрактометрнинг (шарбатларда шакар даражасини 
аниқловчи мослама) текшириш жойига солинг. Нати-
жа бриксда (шакар даражасининг ўлчов бирлиги) фо-
изда белгиланади. Олинган натижалар ҳар бир олма 
учун ўрнатилган стандарт жадвалга солиштирилади. 
3. крахмал тести. Олмалар етилар экан, улар 
таркибидаги крахмал секин-аста шакарга айланиб 
боради. Шакар ва крахмални оптимал нисбатида 
совуқхонада сақлаш учун олмаларни териш мумкин. 
Агар кеч терилса, крахмалнинг барчаси шакарга ай-
ланади ва натижада бундай олмаларни узоқ сақлаб 
бўлмайди. Олмадаги ҳужайралар таркибидаги шакар 
сақлаш жараёнида парчаланади ва қумлашиб қолади. 
Текшириш учун дорихоналарда сотиладиган йод ёки 
люголь эритмаси дориларидан фойдаланиш мумкин. 
Сувга йод ёки люголь эритмасидан солиниб эритма 
тайёрланади ва икки бўлакка бўлинган олмалар 30 
сонияга солиб қўйилади. Сўнгра натижалар қуйидаги 
стандарт крахмал ва шакар нисбатига солиштирила-
ди. Йод крахмал билан реакцияга киришиб, қора ранг-
га айланади. Шакар эса оқ рангда қолади. Шу усулда 
крахмал ва шакар нисбатини текшириш мумкин. 
Теримдан 2–3 ҳафта олдин крахмал тестини 
ўтказишни бошланг. Натижаларни дафтарга ёзиб 
қўйинг ва келгуси йилда терим вақтини аниқлашда 
йиллик маълумотлардан фойдаланинг. 
4. ҳошияси. Қизил ва пушти олмалар ҳошияси 
ҳам уларни етилганлигини билдиради. Ушбу олмалар 
ҳошияси яшилдан оқга, баъзан сариқ рангга ўзгаради. 
Сарғайиш даражаси мевалар пишиш жараёнининг 
бир қисмидир.