Ўзбекист онда з амонавий интенсив о

2. ҳосилни сийраклатиш (тоқалаш)
ва мева ривожи
Фотосинтез етарлича озуқалар етказиб бера олмас-
лиги натижасида дарахтдаги ғўралар (ҳали пишмаган 
мевалар) тўкила бошлайди. Мева ривожи мунтазам 
озуқалар таъминотига боғлиқ. Тугиладиган мевалар 
сонини камайтириш гуллаш давридан кейинги даст-
лабки ҳафталарда бир неча кун давомида дарахт 
юқори қисмига қуёш нурларини туширмаслик орқали 
амалга оширилиши мумкин. 
Мева ривожи икки омилга боғлиқ: унинг таркибида-
ги ҳужайралар сони ва шу ҳужайраларнинг ҳажмига. 
Ҳужайралар йириклашишни бошламасдан туриб, 
уларнинг бўлиниш жараёни тугалланади. Олма 
ғўраларидаги ҳужайралар бўлиниши мева тугилган-
дан сўнг дастлабки 35–45 кун давомида унинг тар-
кибида амалга ошадиган энг асосий жараён. Мисол 
учун, гуллаш 20 апрелгача тугалланса, ҳужайралар 
бўлиниши 25 май ва 10 июнь оралиғида якунига ета-
ди. Бу даврда мевалар сонини камайтириш дарахт 
умумий ҳосилининг сифати ва келаси йилда ҳам 
юқори ҳосил олиш учун муҳим аҳамиятга эга. 
нега ҳужайралар бўлинишидан аввал сийракла-
тиш зарур? Бир дарахтда жойлашган йирикроқ мева-
лар майда меваларга нисбатан кўпроқ ҳужайраларга 
эга бўлади. 
Ҳосилни эртароқ сийраклатиш ҳужайралар 
бўлиниши ва кенгайишини авж олдиради. Бу ҳолат 
кўп ҳосил соладиган навларда, айниқса, яққолроқ 
кўзга ташланади. 
Тасаввур қилинг, олма шохида 10 та гул бор. 
Ушбу 10 та гулга фақат 10000 та ҳужайра бўлиниши 
учун етарли барг ва ундан келадиган озуқа мавжуд. 
Агар олмаларни сийраклатмасак, 10 та гулда ҳосил 
бўладиган 10 та мевага 1 000 донадан ҳужайра тўғри 
келади. Агар мевалар сонини 5 тага сийраклатсак, 
ҳар бир олмада 2000 дона ҳужайра пайдо бўлади. 
Мевадаги ҳужайра сони меваларнинг йириклигига 
тўғридан-тўғри таъсир этади. Ҳужайралар бўлиниши 
тугагандан сўнг ҳужайралар сув билан тўла бошлай-
ди. Ҳужайра мевада қанча кўп бўлса, олма меваси-
нинг ҳажми шунча катта бўлади. 
Расм-225. Мевадаги уруғ қандай қилиб кейинги йил мева куртагининг ривожланишига таъсир ўтказиши тасвирланган (чапда). 
Сийраклатиш учун қулай вақт (ўнгда). 
ъ

---

XI. Олма ҳОсилини парвариш қилиш
121
Расм-226. Пастдаги сарғиш рангли мевалар тўкилиб 
кетади. Юқоридаги яшил ранглилари ривожланишда давом 
этади. Худди шу вақтда сийраклатишни бошлаш керак. 
Расм-227. Сийраклатилмаган мевалар майда бўлиб қолган. 
Кейинги йилда бу шохда умуман мева бўлмаслиги мумкин. 
Расм-228. Сийраклатиш вақтида тик вертикал ўсаётган шохлар-
га яқин жойлашган меваларни олиб ташлаш керак. Бундай мевалар 
қолдирилганда шохдан зарарланади ва бозорбоплигини йўқотади. Шу 
сабабли сийраклатишда тик шохларда меваларнинг жойлашувига эъ-
тибор бериш лозим. Шохларни горизонтал ҳолатда ўсиши мевалар-
нинг сифатли бўлишига олиб келади. 
ҳ

---

Ўзбекистонда замонавий интенсив олма боғлари
122