Tili va adabiyoti universiteti til va adabiyot: ilmiy va amaliy izlanishlar yo

Ingliz tilida 

Oʻzbek tilida 

She was a woman of mean 

understanding, little information, 

and uncertain temper [2]. 

U kayfiyati tez-tez oʻzgarib 

turadigan, juda ham farosatli 

boʻlmagan, savodsiz bir ayol edi 

[4]. 

Misol 5 

Matnni  tahlil  qilish  davomida,  uncertain  temper  (noaniq,  notayin 

kayfiyat), little information (yetarli boʻlmagan ma’lumot), mean understanding 

(yomon anglash, fahmlash) kabi axloqqa oid soʻzlar keltirilgan. Tarjimon mean 

understanding  soʻzini  juda  ham  farosatli  boʻlmagan  deb  tarjima  qilgan  va 

farosatsiz soʻzini qoʻllashdagi kuchli salbiy ma’nodan qochgan holda asarning 

mazmunini saqlab qolgan.  

Mean understanding-  

Little information- savodsiz 

Uncertain temper-noaniq, notayin kayfiyat  

Yana bir boshqa matn asosida tahlilni davom ettirsak: 

---

 

722 

Ingliz tilida  

 Oʻzbek tilida 

He was looked at 

with great 

admiration, till his 

manners gave a 

disgust which turned 

the tide of his 

popularity; for he 

was discovered to be 

proud; to be above 

his company and 

above being pleased; 

and not all his large 

estate in Derbyshire 

could then save him 

from having a most 

forbidding, 

disagreeable 

countenance, and 

being unworthy to be 

compared with his 

friend [2]. 

Lekin, biroz oʻtib, hamma mister 

Darsining oʻzini qanday tutishini 

koʻrgach, uning obroʻsi tushib 

ketdi: uning burni osmondaligi, 

haddan ortiq magʻrurligi va unga 

bas kelish qiyinligi haqida gapira 

ketishdi. Biroz oʻtgach esa hatto 

uning Derbishirdagi kattokon yeri 

ham u haqdagi salbiy fikrlarni 

oʻzgartira olmadi [4] 

 

Misol 6 

Yuqorida  keltirilgan  matnlar  misolida  shuni  ta’kidlab  oʻtishimiz 

mumkinki,  barcha  millatlar  uchun  umumiy  boʻlgan  tushunchalar  tarjimasi 

biroz oson amalga oshadi. Ya’ni, asl matnda ifoda bir birlik vositasida berilsa, 

tarjimada  ham  ayni  shu  holatni  kuzatish  mumkin.  Koʻpincha  birgina  birlik 

anglatgan  lugʻaviy  ma’no  umuminsoniy  xususiyatga  ega  boʻlsa,  ushbu 

birlikning tarjima qilinadigan tilida ham aynan muqobili borligini kuzatishimiz 

mumkin. Lekin milliy madaniyat va millatning oʻziga xos jihatlarini oʻz ma’no 

qirralarida  aks  ettirgan  xususiy  realiyalar  tarjimasi  esa  biroz  murakkab 

kechadi.  Badiiy  asarlarni  soʻzma-soʻz  tarjima  qilib,  uni  oʻquvchiga  yetkazish 

mumkin  emasligi  yuqoridagi  misollar  orqali  aniqlashdi.  Muallifning  nima 

demoqchi  ekanligini  va  asar  mazmunini  mahorat  bilan  saqlab  qolish  uchun 

tarjimondan juda katta sinchkovlik talab etiladi. Ba’zida boshqa tilga tarjima 

qilingan asar muvaffaqqiyatsiz boʻlishi mumkin, ba’zida esa asl matndan ham 

mukammalroq amalga oshirilishi mumkin.  

---

 

723 

Turli  tarixiy  bosqichlarni  boshidan  oʻtkazgan  har  qanday  millatning 

milliy-  madaniy  tasavvuri,  olamning  manzarasi  turlicha  boʻlishi  tabiiy  hol. 

Chunonchi, adolat, muhabbat, gʻamxoʻrlik, insoniylik kabi chuqur ma’noga ega 

umuminsoniy axloq tushunchalari sharq va gʻarb olamida farqli ekanligi ham 

sir emas. Ularni bir tildan ikkinchi tilga aynan tarjima qilish mushkul masala. 

Xulosa  shuki,  oʻzbek  tilidagi  milliy  tushunchalarni  ingliz  tiliga  tarjima 

qilishda yuksak mahorat va e’tibor talab etiladi. Shu boisdan, asar tarjimasida 

yakka soʻzlar ma’nosiga emas, milliy ruh aks etgan mazmunga koʻproq e’tibor 

qaratish lozim.