Tili va adabiyoti universiteti til va adabiyot: ilmiy va amaliy izlanishlar yo

Siz daryoi azimsiz tinimsiz toshib oqqan, 

Elga hayot baxsh etib dilga tutashib oqqan, 

Ne xavfli, ne xatarli tog‘lardan oshib oqqan, 

Birda Zarafshon, birda Sirday yarashib oqqan.  

Ayni  vaqtda  “daryoi  azim”  jumlasini  aynan  shoir  T.Sulaymonga  ham 

qoʻllash  oʻrinli,  nazarimizda.  Shoirning  koʻngil  daryosidagi  xalqona  – 

donishmandona falsafiy qarashlari singdirilgan she’rlar bulog‘idan chanqog‘ini 

qondirga oʻquvchi yuqori ma’naviy quvvatga ega boʻladi. Bu esa yana bir bor 

T.Sulaymon ijodining oʻziga xos ekanligini koʻrsatadi.  

“Badiiy  asar  ijodkor  shaxsiyatining  mevasi  ekanligi  sababli  ijodkor 

qancha oʻziga xos boʻlsa, uning yozganlari ham shuncha betakror boʻladi. Toʻra 

Sulaymon tamomila oʻziga  xos  shaxs  edi  va  bu  qaytarilmas  shaxsiyat  uning 

bitganlarida  yaqqol  koʻzga  tashlanadi.  Shoir  ijodining  bosh belgisi uning 

toʻlig‘icha  xalq  og‘zaki  ijodi  namunalari  ta’sirida  ekanidadir.  Uning  oʻyi, 

tuyg‘ulari,  hayratu  hayajonlari  hamda  ularning  ifodasi  xalqona.  Shoirning 

qayg‘usi, quvonchi, hatto yumorida ham xalqchillik yaqqol koʻrinib turadi”. [11. 

5-bet]  Shuningdek,  badiiy  ijoddagi  milliy  qahramonlarmiz  Alpomish, 

Goʻroʻg‘lilarning  shoir  badiiy  tafakkurida  xalqchillikni  aks  etishiga  turtki 

boʻlgan. Fol’klor asarlari xususisiyatiga koʻra og‘zaki koʻrinigshda yaralar ekan, 

bevosita  ularning  tili  dialektologik harakterga ega ega boʻlishini  yuzaga 

keltiradi.  T.Sulaymon  she’riyatining  fol’klorga  xos  xususiyatlari  haqida 

toʻxtalar  ekanmiz,  ayni  paytda  aksariyat  ijod  namunalari  matnida  dialektal 

soʻzlar  mavjudligini  koʻrsatadi.  Bu  esa  shoir  she’riyatini  dialektologik 

xususiyatga ega ekanligini ifodala 

ydi.  

Xullas,  xalq  ma’naviy-marifiy  qarashlarini  yanada  yuksaltirishda  shoir 

ijodi  muhim  ta’limiy  va  tarbiyaviy  ahamiyat  kasb  etadi.  T.Sulaymon 

she’riyatida fol’klor-dialektologik xususiyatlar yetakchilik qilar ekan, oʻquvchi 

---

 

667 

dunyoqarashida milliy oʻzlikni kashf etish va idrok etishni ta’minlay  oluvchi 

she’riyat degan xulosaga kelamiz.