Kafedrasi husanov nishonboy abdusattorovich dilmurodova nilufar asatullayevna

So‘z 
1-daraja 
2-daraja 
3-daraja 
4-daraja 
5-daraja 
ibora 
 
 
 
 
 
kutubxona    
 
 
 
 
maqol 
 
 
 
 
 
so’z 
 
 
 
 
 
 
Mustaqil ta’lim 
 
«Alisher Navoiy – o’zbek adabiy tilining asoschisi» mavzusida ijodiy insho 
yozish.  
 
 

---

70 
 
12-MAVZU. ADABIYOT—MA’NAVIYATNI YUKSALTIRUVCHI MANBA 
 
 
Adabiyot — milliy ma’naviyat ko’zgusi 
       Asrlar  mobaynida  badiiy  ijod,  badiiy  adabiyot  –  milliy  ma’naviyatimiz  ko’zgusi 
bo’lib kelgan. Buni o’zbek she’riyatining gultoji deya e’tirof etilgan Mir Alisher Navoiy 
davridan  to  bugungacha  o’tkir  qalam  sohiblari  yaratishgan  badiiy  ijod  mahsullariga 
payvand milliy qadriyatlarimiz, ma’naviyatimiz rivoji misolida kuzatishimiz mumkin. 
       Sobiq  mustabid  tuzum  davrida  milliy  qadriyatlarimizga,  ma’naviyatimizga, 
jumladan, 
milliy 
adabiyotimizga 
ham 
beshafqat 
tajovuz 
qilingan 
edi. 
Adabiyotimizning XX asr boshlaridagi asl darg’alaridan Abdulla Qodiriy, Cho’lpon, 
Usmon  Nosir  kabi  o’nlab  yozuvchi  shoirlari  qatag’on  qurboni  bo’lgani  millat 
qalbidagi bitmas jarohatdir.   
       Ona  Vatanimiz  mustaqilligi  butun  jamiyatga  qaytadan  hayot  baxsh  etdi! 
Nomlari,  asarlari  taqiqlab  qo’yilgan  yozuvchi  va  shoirlarimizning  xotirasi 
e’zozlanib,  ularning  adabiy  merosi  qaytadan  tiklandi.  Katta  hayot  tajribasiga  ega 
bo’lgan  yozuvchilarimiz  o’tish  davrining  qiyinchiliklariga  qaramasdan,  qalb  amri 
bilan  o’z  ijodiga  sodiq  qolib,  milliy  o’zligimiz  hamda  ma’naviy  qadriyatlarimizni 
tiklash va yuksaltirish yo’lida faol xizmat qilib kelmoqda.  
        Chinakam yozuvchi odamlarning dardu g’ami bilan yashashi, xalq ichiga kirib 
borishi,  o’zi  uchun  ilhomni,  yangi  mavzularni  shu  hayotdan,  unda  bo’layotgan 
o’zgarishlardan  olishi  kerakligi  kunday  ravshan.  Biroq,  bugungi  shiddat  bilan 
o’zgarayotgan  zamonning  o’zi  o’rtaga  ulkan  va  dolzarb  muammolarni 
qo’yayotganini  ham  aslo  unutish  mumkin  emas.  Bunday  muammolarni  ta’lim  va 
tarbiya,  ma’naviyat,  madaniy  hayotni  rivojlantirish  orqaligina  hal  etish 
mumkinligini  chuqur  anglaymiz.  XXI  asrning  qanchalik  shiddatli  ekanini  ko’rib 
turibmiz.  Bugun  har  qanday  axborot,  yangilik  zumda  kurrai  zaminga  nur  kabi 
taralmoqda.  Adabiyot  bo’stonida  yaratilgan  badiiy  asarlar  ham  internet  nashrlari 
orqali  juda  tezlik  bilan  o’quvchilarga  etib  bormoqda.  Shu  asnoda  intellektual 
salohiyat,  tafakkur  va  ma’naviyat  asri  o’zining  shaklu  shamoyilini  topmoqda. 
Shunga  monand  adabiyot  ixlosmandlarining  ongu  tafakkuri  ham  o’zgacha 
shakllanmoqda.  Biz  ilgari  ko’rmagan,  duch  kelmagan  ayrim  muammolar  ham  shu 
asnoda  paydo  bo’layotir.  Bu  —  milliy  mentalitetimizga  to’g’ri  kelmaydigan  yot 
g’oyalar bilan bog’liq muammolar hisoblanadi.          
        Aytish o’rinliki, mafkuraviy tahdidlar ayrim badiiy adabiyotlar orqali ham kirib 
kelayotganidan  aslo  ko’z  yumib  bo’lmaydi.  Ana  shunday  murakkab  va  tahlikali 
zamonda yozuvchilar ertangi kunimizni o’ylab, odamlarni ezgulikka, insof-diyonat, 
mehr-oqibatli  bo’lishga  da’vat  etadigan  asarlar  yaratishi  g’oyat  muhim  ahamiyat 
kasb etmoqda. 

---

71 
 
       Bugunning  yoshlari  o’zlarini  qiziqtirgan  axborot  va  ma’lumotlarni  asosan 
internet  orqali  olyapti.  Shunday  ekan,  ana  shu  ta’sirchan  zamonaviy  axborot 
vositalari  yordamida ham  adabiyotimizni keng targ’ib  etish  maqsadga  muvofiqdir. 
Shu o’rinda aytish mumkinki, bugungi kunda milliy internet tarmoqlarimizda qator 
veb-saytlar  bu  borada  salmoqli  vazifalarni  amalga  oshirmoqda.  Demak,  bundan 
buyon 
o’zbek 
tilidagi 
internet 
adabiyotini 
shakllantirish, 
shoir 
va 
yozuvchilarimizning  o’z  veb-saytlariga  ega  bo’lishiga  erishish  nafaqat  adabiy 
jarayonga,  kerak  bo’lsa,  butun  ma’naviy-ma’rifiy  hayotimizga  kuchli  ta’sir 
o’tkazishi  shubhasizdir.  Yoshlarning  ongida  manaviy  bo’shliq  hosil  bo’lmasligini 
ta’minlash  ham  bugungi  kunning  dolzarb  vazifalaridan  biridir.  Dunyoning  turli 
mintaqalarida  ziddiyatlar  va  beqarorlik  kuchaygan,  ixtiloflar  davom  etayotgan  bir 
sharoitda  biz  yoshlarimizni  —  o’z  farzandlarimizni  turli  zararli  tasirlardan  himoya 
qilishimiz  zarurligini  yoddan  chiqarmasligimiz  kerakligini  takidlaydi.  Ijod  ahli  esa 
o’z  iste’dodlari  bilan  odamlarning  ongi  va  dunyoqarashi,  madaniy  saviyasini 
yuksaltirishga  qodirdir.  Yozuvchilar  doimo  hayot  bilan  hamnafas  bo’lishi,  o’z 
xalqining  dardi  bilan  yashashi,  haqiqat  va  adolatga  sadoqat  bilan  xizmat  qilishi 
zarur.  Zero,  milliy  adabiyot  —  ma’naviyat  poydevori  hisoblanadi.  Shunday  ekan, 
chinakam  ijod  va  iste’dod  mahsuli  bo’lgan  asarlarni  keng  kitobxonlar  ommasiga 
etkazish  davr  talabidir.  Bu  ezgu  yo’lda  ijodkorlar,  nashriyotlar,  bosma  nashrlar 
tahririyatlari qo’lni qo’lga berib, barcha mavjud vositalardan unumli foydalanishlari 
maqsadga muvofiq.