Kafedrasi husanov nishonboy abdusattorovich dilmurodova nilufar asatullayevna

INTERNETNING VUJUDGA KELISH TARIXINI BILASIZMI ? 
     Internet, yuborilayotgan xabarlar yo’nalishini dinamik ravishda o’zgartirish yo’li 
bilan  harbiy  harakatlar  davrida  kompyuter 
tarmoqlariga  omon  qolish  imkonini  beruvchi 
usullarni  sinab  ko’rish  maqsadida  AQSh 
Mudofaa  vazirligi  tomonidan  1969  yili  amalga 
oshirilgan  maxfiy  tadqiqot  natijasida  yuzaga 
keldi. 
Eng 
birinchi 
bunday 
tarmoq 
Kaliforniyadagi  uchta  tarmoqni  Yuta  shtatidagi 
bitta  tarmoq  bilan  Internet-protokol  (Internet 
Protocol  yoki  qisqacha  IP)  deb  nom  berilgan 
qoidalar to’plami bo’yicha birlashtirgan ARPAnet tarmog’idir. 

---

81 
 
1972-yili  AQSh  Mudofaa  vazirligiga  aloqador  universitetlar  va  tadqiqot 
tashkilotlariga ushbu tarmoqqa kirish huquqi berilganidan so’ng, u o’z ichiga 50 dan 
ortiq  universitet  va  tadqiqot  tashkilotlarini  qamrab  olgan  butun  boshli  tarmoqqa 
aylanib ketdi. 
1973  yili  ushbu  tarmoq  Angliya  va  Norvegiyadagi  tarmoqlarni  o’z  ichiga 
mujassam  etib,  xalqaro  miqyosga  chiqdi.  Yana  10  yil  o’tgach  esa,  Internet-
protokol  mahalliy  tarmoqlarni  ham,  global  tarmoqlarni  ham  qo’llab-quvvatlovchi 
kommunikatsion  protokollar  to’plami  (TCP/IP  –  uzatishni  boshqarish  protokoli 
(tarmoqlararo  protokol))  evaziga  kengaytirildi.  Shundan  so’ng,  oradan  ko’p  vaqt 
o’tmay  superkompyuter  markazlarning  beshtasini  o’zaro  bog’lash  maqsadida 
AQShning  milliy  ilmiy  fondi  National  Science  Foundation  (NSF)  tomonidan 
NSFnet  yaratildi.  TCP/IP  protokoli  joriy  etilishi  bilan  bir  vaqtda  yangi  yaratilgan 
ushbu tarmoq Internetning “o’zagi” (backbone) sifatida ARPAnet o’rnini egalladi. 
Internetning  ommalashib  ketib,  ravnaq  topishiga,  shu  jumladan,  biznes  yuritish 
muhitiga  aylanib  qolishiga  World  Wide  Web  ning  (WWW,  Butun  jahon 
o’rgimchak inining) paydo bo’lishi qudratli turtki bo’ldi. Zero ushbu gipermatnlar 
tizimi  Internet  tarmog’i  bo’ylab  sayohat  tezligini  oshirib,  uni  intuitiv  (ichki  his 
bilan)  tushunarli  holatga  keltirib  qo’ydi.  Hujjatlarni  gipermatn  orqali  bir-biri  bilan 
bog’lash g’oyasi ilk bor 1960 yili Ted Nelson (Ted Nelson) tomonidan ilgari surildi. 
Biroq,  o’sha  davr  kompyuter  texnologiyalarining  holati  ushbu  g’oyani  hayotga 
tatbiq etish imkonini bermagan edi. 
 Bugungi kunda siz bilan biz WWW ostida idrok etadigan tushunchalar asosini 
1980-yili  Tim  Berners-Li  (Tim  Berners-Lee)  tomonidan  Evropadagi  elementar 
zarralar  fizikasi  laboratoriyada  (European  Laboratary  for  Particle  Pќysics, 
Evropa yadroviy tadqiqotlar markazida) gipermatnlar tizimini yaratish bo’yicha olib 
borilgan  ishlar  jarayonida  yaratildi.  Natijada  1990-yili  ilm  ahli  e’tiboriga