Zamonaviy fan va talim tarbiya: muammo, yechim, natija

AN’ANAVIY TA’LIMDAN ZAMONAVIY TEXNOLOGIYALARGA ASOSLANGAN 
TA’LIM SARI 
Aminova H. O.Qo'ziyeva Z. Q., Primova D. G'. 
Buxoro muhandislik texnologiya instituti akademik litseyi. 
informatika va  axborot texnoligiyalari kafedrasi o'qituvchilari 
 
Ta’limning  dunyo  miqyosida  rivojlanishida  shunday  muhim  tushuncha  borki,  bu  -  "Ta’lim  nafaqat 
bilimga asoslangan, balki birinchi navbatda ta’limning faolligiga asoslangan bo‘lib, bu o‘qish motivatsiyasini 
oshirishga,  bolaning  iqtidori,  qobiliyatlari,  ehtiyojlari  va  manfaatlarini  amalga  oshirishga  yordam  beradigan 
jarayon"  tushunchasidir.  Shuning  uchun  ham  umumta’lim  bosqichida  "Informatika  va  AKT"  fanini 
o‘rganishning asosiy maqsadlaridan biri talabalarning bilimga qiziqishini rivojlantirish hisoblanadi. 
Albatta,  informatika  fanini  o‘rganish  motivi,  birinchi  navbatda,  kompyuterga  bo‘lgan  qiziqishdir. 
Kompyuter o‘z kuchining siri va har doim yangi imkoniyatlarning namoyishi bilan talabalarni o‘ziga jalb qiladi 
hamda do‘st va yordamchi bo‘lishga tayyor, u ko‘ngil ochish va butun dunyo bilan bog‘lanishga qodir. Biroq, 
ko‘pchilik talabalar uchun har kuni kompyuter aslida maishiy asbobga aylantirib olganlar. Bu esa insonning 
noyob harakatini va shu bilan birga harakatlantiruvchi kuchini yo‘qotadi. 
Talabalarni turli xil aqliy amaliy topshiriqlarni bajarishda yangi bilimlarni izlashga faol jalb qilish asosida 
maqbul darajadagi bilim faoliyati talabalarning informatika fanini o‘rganishda motivatsiyasini shakllantirishda 
katta ahamiyatga ega. Faoliyatni boshqarish zamonaviy maktabda informatika fani o‘qituvchisi oldida turgan 
vazifalardan biridir. U muntazam ish darsini ishlab chiqishda, talabalar uchun topshiriqlar tuzishda va mavzuni 
o‘rganish bilan bog‘liq darsdan tashqari tadbirlarni tashkil etishda uning yechimini qidiradi. 
Informatika  darslarini  modellashtirishda  quyidagi  prinsiplarga rioya qilish kerak: 
sheriklik, 
fan-predmet, 
shaxslararo munosabatlar bo‘yicha hamkorlikda o‘qitish. 
Bunday ta’limda o‘zaro aloqa talabalarga individual yondashuvda ularning yoshi, individual, psixologik 
xususiyatlari va ta’lim olish imkoniyatlari darajasini hisobga olgan holda amalga oshiriladi. 
O‘quv jarayonini psixologlar E.L. Berejkovskaya, A.V. Kozlinina uchun treningni tashkil etish bo‘yicha 
tavsiyalar asosida qurish mumkin. Buning mohiyati shundaki, talaba biron bir narsani egallaganida, u ushbu 
jarayonning uchta asosiy bosqichini bosib o‘tadi: 
I bosqich - "fanga kirishish"; 
bosqich - aslida "mahorat" va 
bosqich - "foydalanish". 
I bosqich  - “fangi kirishish”, axborot maydonini shakllantirish bosqichi. Bunda talabaga o‘z g‘oyasini 
shakllantirish, o‘z tajribasini to‘plash va o‘z imidjini yaratish imkoniyatini beradi. 
bosqich  -  "mahorat",  kerakli  harakat  usulini  o‘zlashtirish.  Ushbu  bosqichda  darslar  va  testlarni 
umumlashtiradigan seminarlar bщlishi mumkin. 
bosqich - olingan bilimlarni o‘z faoliyatida vosita sifatida ishlatish (fanlararo darslar, taqdimotlar, ijodiy 
ma’ruzalar). 
Hamkorlik pedagogikasi talabalar va kattalar hamkorligini o‘z ichiga oladi, ular bir xil jarayonning ikkita 
sub’ektiga asoslangan bo‘lib, ular "ishchilar" - "birgalikdagi ishlash" so‘zidan kelib chiqib ular sherik va hamkor 
bo‘lishadi. 
Shubhasiz universal muammoli vaziyatni yaratish usuli hisoblanadi. Bu talabalar ma’lum bir muammoga 
duch kelmoqdaki, uni yechish natijasida talaba dastur bo‘yicha o‘rganishi kerak bo‘lgan bilim va ko‘nikmalarni 
o‘zlashtiradi. 
Pedagogik  - kognitiv faoliyatni boshqarish pedagogning muhim vakolatlaridir. Shu sababli, ta’limning 
barcha darajalarida informatika fanini o‘qitish jarayonida talabalarning bilimlarini nazorat qilish muhimdir, bu 
talabalarning mustaqil kognitiv faoliyati jarayonini boshqarishga yordam beradi.  

---

 
107