Х. С. Асатуллаев, Б. О. Турсунов, М. А. Маманазаров к

 
 
3-расм. Бошқарув тузилмасининг чизиқли ташкилий схемаси
6
 
 
Чизмадан кўриниб турибдики, бошқарувнинг чизиқли тузилмасида ҳар 
5
Махкамова М.А., Юлдашева С.А., Ҳолматова Ш.Р., Шмигун О.Менежмент.Т.:2007 йил.
6
Махкамова М.А., Юлдашева С.А., Ҳолматова Ш.Р., Шмигун О.Менежмент.Т.:2007 йил. 

---

56 
бир бўйсунувчи бошлиққа эга, ҳар бир бошлиқ еса бир неча ёрдамчиларга 
ега. Бундай тузилма бошқарувнинг қуйи поғонасидаги (сексия, бригада ва ш. 
к) унча катта бўлмаган ташкилотларга оиддир. 
Ташкилотни бошқаришнинг чизиқли тизими ишлаб чиқариш белгиси 
бўйича технологик хусусиятларга, ишлаб чиқариладиган маҳсулотларга 
қараб мужассамлаштириш даражасини ҳисобга олган ҳолда олиб борилади. 
Бошқарувнинг чизиқли тузилмаси мантиқан анча тартибли ва расман 
аниқ, шу билан бирга епчил бўлиб ҳисобланади. Ҳар бир раҳбар хокимликни 
тўлиқ эгаллаган бўлади, бироқ улар махсус билимни талаб қиладиган 
функционал муаммоларни ҳал етишда нисбийликка ега бўладилар. 
Бошқарувнинг чизиқли ташкилий тузилмаси ўз ижобий ва салбий 
томонларига егадир. 
Чизиқли тузилмадаги жидди камчиликлар маълум бир даражада 
функционал тузилма ёрдамида тузатилиши мумкин.Чизиқли тузилмадаги 
катталашмагунча самарали ҳаракатда бўлиши мункин. Фирманинг ўсиши 
билан унинг менежментига махсус експертларга қарамлик пайдо бўла 
бошлайди. Агар експертлар ишга тушса, тузилма чизиқли – штабли бўлади. 
Чизиқли раҳбарлар бош мақсадни амалгам ошишида жавобгарликни хис 
етадилар, штабли раҳбарлар еса, иккинчи даражали масалаларни хал 
етишади. Штаб раҳбарлари чизиқли раҳбарларга бўйсунган ҳолда маслаҳатчи 
функсияни бажарадилар. 
Штаб раҳбарларига бўлган талаб ташкилотдаги функционал мураккаб-
ликларни кўпайишига олиб келади. 
Бошқарувнинг чизиқли – функционал (штабли) тузилмаси. 
Бундай тузилмадаги бошқарувда маълум бир жамоага раҳбарлик 
қилуйчи чизиқли раҳбар ҳамма жавобгарликни ўзига олади. Унга (чизиқли) 
аниқ масалаларни ишлаб чиқишда ва ўзига хос қарорларни, дастурларни 
тайёрлашда функционал бўлимлардан иборат бўлган (бошқарма, бўлимлар, 
бюро ва ш.к) махсус аппарат ёрдам беради. Ушбу ҳолда бўлинмалар 
функционал тузилмалари бош чизиқли раҳбарнинг қарамоғида бўлади. Улар 

---

57 
ўз қарорларини бош раҳбар орқали ёки(ўз ваколати бўйича) бевосита иш 
бажарувчи бўлимлар раҳбарлари орқали амалгам оширадилар.