Ona tili-10 2017 70x90. indd

Qo‘rqma, hammasi joyida bo‘ladi
... Sabo xuddi avvaldan o‘ylab 
qo‘ygan 
reja
ga amal qilayotgandek shosha-pisha kiyinib, tashqariga 
chiqdi.  (Ulug‘bek Hamdam) 

---

18
NUTQIY USLUBLARNING
TURLARI. SO‘ZLASHUV USLUBI
 
1-topshiriq.
 
Jiyan, o‘rgilay, girgitton, qoyil, anavi, haligi, baraka top-
kur, mullaka, churq etmaslik, miyasi g‘ovlab ketdi
  kabi 
so‘z va iboralar ishtirokida gaplar tuzing. Bu birliklarning 
qaysi yosh 
dagi kishilar nutqida va qanday vaziyatda ish-
latilishini ayting. 
2-topshiriq.
  Berilgan gaplardagi so‘z tartibi va so‘zlarning qo‘llanishiga 
e’tibor bering. Ularning qaysi uslubga oidligini ayting.
1. Qani, shirchoy sovimasin. Patirni qaynoqligida to‘g‘ ranglar, maza-
si boshqacha bo‘ladi. (Said Ahmad) 2. Voy, men o‘lay seni tanimay! 
(O‘. Umarbekov) 3. Yo‘q, yo‘q, ko‘taring! Tez kasalxonaga oborish 
kerak buni! – dedi ikkin 
chisi. (O.  Yoqu bov) 4. Hoy, menga qara, 
o‘zini ko‘rding 
mi? – qichqirdi oshga sabzi bosayotgan Hojar buvi. 
(O‘.  Umar  bekov)  
5. Ukang 
mi bu hali? (Erkin A’zam)
Muloqotning turli vaziyatlari hamda turli nutqiy uslublarda nutqning 
og‘zaki va yozma shakliga aloqadorlik turlichadir. Siz bilasizki, nutqiy 
uslublarning so‘zlashuv, publitsistik, badiiy, ilmiy va rasmiy kabi asosiy 
turlari mavjud. Ular orasida so‘zlashuv uslubi, asosan, og‘zaki nutq 
shaklida namoyon bo‘ladi. Bu uslub ayni shu jihati bilan ham boshqa 
uslublardan farq qiladi. So‘zlashuv uslubining adabiy so‘zlashuv turi 
ham, oddiy so‘zlashuv turi ham og‘zaki shaklda voqelanadi. Bunda 
adabiy so‘zlashuv uslubi kundalik aloqa-aralashuvda yetakchilik qili-
shini unut 
maslik lozim.