O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi issn 2181-4732

 
Innovatsion texnologiyalar №1 (29) 2018 y.
55 
TA’LIM VA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI/ ОБРАЗОВАНИЕ И 
ИНФОРМАЦИОННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ
 
бўлади ва бу шкалага ҳароратни аниқловчи Цельсий ( S
0
) шкаласи дейилади.Агар сувнинг 
қайнаш ҳароратини 373,15
C
0
ва музнинг эриш ҳароратини 273,15
C
0
деб белгиласак ва
термометрик жисм ҳажми билан ҳарорати орасидаги тўғри чизиқли боғланишни тескари 
томонга давом эттирсак, тўғри чизиқ абсцисса ўқини – 273,15 S
0
да кесиб ўтади ва бу 
нуқтани Кельвин 0
C
0
–деб белгилади. Натижада ҳароратни ўлчайдиган Кельвин шкаласи 
ҳосил бўлди (1–расм). 
1–расм. Изобарик жараёнда термометрик жисм ҳажми билан ҳарорат орасидаги боғланиш 
графиги 
1–расмда изобарик жараёнда термометрик жисм ҳажми билан ҳарорат орасидаги 
чизиқли боғланиш акс эттирилган. Расмдан кўринадики Цельсий (
C
0
) шкаласи билан 
Кельвин S
0
шкаласи ўзаро қуйидагича боғланган; 
S
t
T
0
273


. 
Қуйидаги жадвалда музнинг эриш ҳарорати ва сувнинг қайнаш ҳарорати турли 
ҳарорат шкалаларида турлича қийматга эга эканлиги кўрсатилган. 
1-жадвал 
Музнинг эриш ва сувнинг қайнаш ҳароратлари 
Реомюр 
Фаренгейт 
Цельсий 
Кельвин 
Сувнинг қайнаши 
80
0
212
0
100
0
373 ,15
0
Абсолют нол 
0
0
32
0
0
0
273 ,15
0
Сувнинг музлаши 
–218,52
0
–495,67
0
–273,15
0
0
0
Фарангейт шкаласидан Цельсий шкаласига ўтишда қуйидаги формуладан 
фойдаланилади: 


S
F
t
0
32
9
5


. 
Цельсий шкаласидан Фарангейт шкаласига ўтиш эса
F
t
F
0
32
5
9








формуладан фойдаланилади. 
Спирт ёки симобли термометр ясашда қуйидагилар эътиборга олинган: 
1.Спирт ёки симобнинг ҳажми ҳароратга тўғри пропорционал равишда ўзгаради. 

---