Microsoft Word 05 Kishlok xujalik mahsulotlar sifati va marketingi

 
Narx strategiyalari 
 
 
Narx  strategiyasi  deganda  narxlashtirish  sohasidagi  qarorlar  va  tadbirlarning  kompleksi 
tushuniladi.  Ma’lumki,  bozor  sharoitida  ishlaydigan  har  bir  korxona,  dastavval,  narxlarni 
aniqlashning strategiyasi va tamoyillarini ishlab chiqish talab etiladi. Ana shularga amal qilsagina 
korxona o‘z oldiga qo‘yilgan vazifalarni muvaffaqiyatli hal etishi mumkin bo‘ladi. Quyidagi narx 
belgilash sohasida qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan strategiyalarning ba’zi birlari bilan tanishamiz. 
 
Bozorda  barqaror  vaziyatni  saqlash  strategiyasi.  Bu  strategiyani  korxona  faoliyatining 
rentabelligi  va  boshqa  iqtisodiy  ko‘rsatkichlari  barqaror  bo‘lgan  hollardagina  qo‘llash  mumkin 
bo‘ladi. Ko‘pchilik holllarda rentabellik (fondlarga nisbatan) 10-15 foizni tashkil etsa, bu korxona 
qoniqarli faoliyat ko‘rsatayotgan korxona deb hisoblanadi. 
 
Foydani maksimallashtirish, rentabellik darajasini oshirish strategiyasi. Narx belgilashning bu 
strategiyasidan maqsad daromadlarni oshirish va korxonaning takror ishlab chiqarish, shuningdek, 
investitsion imkoniyatlarini ham kengaytirishdan iboratdir. 
 
Yetakchi orqasidan yurish strategiyasi. Narxlarning bozor darajasi bozorda harakat qilayotgan 
yirik  korxonalarning  soni  va  ularning  narx  strategiyasiga  ham  bog‘liq  bo‘ladi.  Bunday  sharoitda 
kichik korxonalar narx jihatidan yetakchi bo‘lgan korxonalarning ta’sirida bo‘ladi. Demak, bu yerda 
korxona  narxlashtirishning  yetakchi  orqasidan  yurish  strategiyasini  qo‘llashi  foydadan  holi  emas. 
Albatta,  yetakchi  vaziyatni  egallab  turgan  korxona  maqsadga  muvofiq  narx  belgilashga  harakat 
qiladi. 
 
«Qaymog‘ini  olish»  strategiyasi.  Agar  korxona  marketing  imkoniyatlaridan  samarali 
foydalanib,  yangi  tovarining  noyob,  yagona  xususiyatlarga  ega  ekanligini  ajratib  ko‘rsata  olsa, 
shuningdek,  tovar  sotishning  va  ishlatishning  yaxshirok  seriyasini  ta’minlasa,  unda  bu  korxona 
raqobatchilarga nisbatan narx belgilashda ma’lum erkinliklarga ega bo‘ladi. Natijada, korxona o‘z 
tovarlariga yuqori darajadagi narxni belgilaydi. Bu strategiya, ko‘pchilik holda, korxona yangi tovar 
ishlab chiqarish va bu tovarni bozorga kiritish bilan bog‘liq bo‘lgan xarajatlarini iloji boricha tezroq 
qoplash zarur bo‘lgan hollarda qo‘llaniladi.  
 
«Yorib o‘tish» strategiyasi. Bu strategiya ko‘pincha ishlab chiqarish texnologiyasi juda oddiy 
va ommabop iste’molga mo‘ljallangan yangi mahsulotni bozorga kiritishda qo‘llaniladi. Bunda tovar 
bozorga juda past narxda chiqariladi, bozorni egallashi bilan normal darajaga qaytadi. Ayniqsa, bu 
strategiyani korxona raqobatchilarga nisbatan katta hajmdagi mahsulotni bozorga kiritishi mumkin 
bo‘lgan hollarda qo‘llash maqsadga muvofiq hisoblanadi. 
 
«Kirib borish» strategiyasi. Bu strategiya past narxlar orqali yangi bozorga tez kirib borish 
uchun ishlatiladi. Mazkur strategiya talabning yuqori elastikligi vaziyatida yuqori samara beradi.  
 
«Batamom foydalanish» strategiyasi. Bu strategiyaning asl mohiyati, yangi tovarlarni bozorga 
kiritish  bosqichida,  sotiladigan  tovarlarning  hajmi  kam  bo‘lganda  ularga  juda  yuqori  narx 
belgilashdan iboratdir. So‘ngra bu narx bozorning va raqobatchilarning o‘sishi bilan kamayib boradi. 
 
«Korxonaning  eksport  imkoniyatlarini  kengaytirishga  yo‘naltirilgan  narx»  strategiyasi. 
Korxona  narxlashtirishda  bu  strategiyani  qo‘llash  uchun  mamlakatning  ichki  va  tashqi  bozorida 
narxlashtirishning  xususiyatlarini  hisobga  olishi  kerak.  Shularni  o‘rganib  aniq  bozor  sharoitlariga 
bog‘liq holda o‘ziga xos narx siyosatini tanlashi mumkin bo‘ladi. 
 
Umuman  olganda,  korxona  o‘z  imkoniyatlaridan  va  maqsadlaridan  kelib  chiqib  yuqorida 
keltirilgan narx strategiyalaridan foydalanadi.