Samarqand davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

---

SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI 
TABIIY FANLAR FAKULTETI 
Zoologiya kafedrasi  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Zoologik tadqiqot uslublari 
 
 fanidan maruzalar matni 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
          Tuzuvchi:  ass. Mamashukurov A.O’. 
 
 
 
 
 
 
Samarqand-2015  

---

 
1 Ma’ruza   
 
Mavzu:  
Kirish. Fanning maqsad va vazifalari. Zoologik tadqiqotlarning asosiy 
yo’nalishlari. Zoologik tadqiqotlar sohasida o’rganiladigan umurtqasiz 
hayvonlarning asosiy guruhlari. Umumiy tashkiliy uslubiy ko’rsatmalar 
 
Reja: 
1.  Zoologik  tadqiqot  uslublari  fanining  o’rganadigan  obyekti,  tarkibi  va 
vazifalari. Zoologik tadqiqot uslublari fanining fanlar sistemasi ekanligi. 
2.  Zoologik tadqiqot uslublari fanining boshqa biologiya va tabiatshunoslik 
fanlari, shuningdek tibbiyot va qishloq xo’jaligi bilan aloqadorligi. 
3.  Antik davrda va O’rta asrlarda hayvonlar haqidagi ilmiy ma’lumotlarning 
shakllanishi.  Yevropa  va  Rossiyada  umurtqasiz  hayvonlarni  o’rganilish 
holati. 
4.  XVIII-XXasrlardahayvonlarnio’rganishdaerishilganilmiymuvaffaqiyatlar. 
5.  O’zbekistondazoologiyafaniningshakllanishbosqichlari. 
Hayvonlarnio’rganishdao’zbekzoologolimlariningxizmatlari. 
 
Zoologiktadqiqotuslublarifanibiologiyafaniningajralmasqismivanazariyas
oslaridanbirinitashkilqiladi. 
Bufanhayvonlarningtuzilishini, 
sistematikasini, 
geografiktarqalishivabiologiyasini, 
hayvonlarningyashashsharoitibilanuzviybirlikdao’rganadi. 
Umurtqalihayvonlarumurtqasizhayvonlarvao’simliklarkabifanlarengavvaldalafa
nidir. 
 
Hozirgivaqtdabufanlarnio’rganishdako’proqlaboratoriyasharoitidatajribal
aro’tkazilibo’rganilsada, 
dalatadqiqotlari 
(materialto’plash, 
kuzatish) 
engmuhimhisoblanadi. 
Zoologiyaikkitayunonso’zidantashkiltopganbo’lib,  zoon-hayvon,  logos-
fan, 
so’zma’nosinianglatadi. 
Lekinhozirgivaqtdahayvonlarhaqidagima’lumotlarninghartomonlamakengayibk
etganligitufayli, 
zoologiyafaniyagonafanemas, 
balkifanlarmajmuigaaylanibqoldi.  
 
Shungabinoanzoologikfanlarniikkiguruhga, 
ya’nibirtomondanhayvonlarnihayotibilanbog’liqbo’lganayrimxususiyatlarinio’r
ganuvchifanlargaajratsak, 
2-
nchitomondanesaamaliyjihatdanahamiyatgaegabo’lgan, 
anchayirikma’lumsistematikguruhhayvonlarinio’rganuvchizoologikfanlariniajra
tishmumkin. Birinchiguruhfanlariqatorigaqo’yidagilarnikiritishmumkin: 
 
Morfologiya- 
hayvonlarnitarixiyvaindividualrivojlanishijarayonidao’zgaruvchanyashashsharoi

---

tita’siridashakllangantashqivaichkiorganlarningshaklivatuzilishinio’rganuvchifa
ndir. 
 
Morfologiyafanitarkibigabirqatorxususiymorfologikfanlarni, 
jumladan, 
organlarnituzilishivaularningo’zaronisbatinio’rganuvchianatomiyani, 
turli-
tumanhayvonlarningorganlarivaularningfunksiyalarinio’zgarishinitaqqoslabo’rg
anuvchisolishtirmaanatomiyanivanihoyatorganvato’qimalarnimikroskopiktuzil
ishinio’rganuvchigistologiyakabifanlarnio’zichigaoladi.