Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

Texnik va texnologik yangilanish bo‘yicha korxonalarni 

guruhlashtirish 

 

Texnik va 

texnologik 

yangilanish 

bo‘yicha 

korxonalarni 

guruhlari 

Guruhdagi 

korxonalar 

soni, dona 

Har bir ishchiga 

to‘g‘ri keladigan 

yangilanish 

xarajatlarining 

o‘rtacha miqdori, 

ming so‘m 

Har bir ishchi 

ishlab chiqargan 

mahsulotlarning 

o‘rtacha miqdori, 

mln. so‘m 

30 mln. so‘mgacha 

10 

404 

11 

30 - 60 

15 

670 

17 

60 - 90 

18 

798 

26 

90 mln so‘mdan 

yuqori 

20 

934 

37 

 

Ta’kidlash  kerakki,  har  bir  alohida  olingan  guruhdagi  omil  hamda 

natija  ko‘rsatkichlari,  boshqa  guruhdagi  xuddi  shunday  ko‘rsatkich-

lardan  farq  qilishi  mumkin,  ya’ni  birinchi  guruhdagi  omil  ko‘rsatkichi 

ikkinchi  guruhda  natija  ko‘rsatkichi  bo‘lishi  mumkin.  Demak,  omil  va 

natijani ifodalovchi ko‘rsatkichlar guruhlar bo‘yicha o‘zgaruvchan tavsif 

kasb etadi. 

17-jadvalda  keltirilgan  parallel  qatorlardan  farqli  ravishda  -

jadvalda guruhlangan material o‘rganilayotgan hodisalar o‘rtasida o‘zaro 

aloqani yanada yaqqol aks ettiradi. Guruhlashda ko‘rsatkichlarning indi-

vidual  kattaliklari  o‘rtacha  guruhlarini  almashtiradi.  Buning  natijasida 

boshqa  omillarning  noaniq  ta’siri  bilan  kelib  chiqqan  turli  tasodifiy 

og‘ishlar  o‘zaro  qoplanadi,  shuning  uchun  o‘zaro  aloqa  yanada  aniq 

hisoblanadi. 

Shunday qilib, axborotlarni to‘g‘ri guruhlash ko‘rsatkichlar o‘rta-

---

 

78

sida bog‘liqlikni, o‘rganilayotgan hodisalarning mohiyatini yanada chu-

qur  anglash,  tahlilning  materiallarini  tizimlashtirish,  ularning  asosiysi 

xarakterli va tipiklarini ajratishga imkon beradi . 

Korxona faoliyatini iqtisodiy tahlil etish uchun guruhlashtirish usu-

lini  qo‘llashda  muayyan  talablar  e’tiborga  olinishi  shart.  Misol  uchun, 

tipologik  guruhlar  tuzishda  iqtisodiy  qonun-qoidalarga  asoslangan 

guruhlar tuzishga intilish lozim.  

Tuzilish bo‘yicha va omilli guruhlashtirishda esa - guruhlar oralig‘i 

imkon qadar bir-biriga mos bo‘lishi zarur. Shuningdek, guruhlar kichik 

sondan, yuqoriga borish tartibida tuzilishi, tahlil natijalarining aniqligini 

ta’minlash  maqsadida  guruhlar  orasidagi  intervallar  yaqinroq  olinishi, 

dastlabki  va  oxirgi  guruh  chegarasi  ochiq,  qolgan  oraliq  guruhlar 

chegarasi  yopiq,  ya’ni  boshlang‘ich  va  oxirgi  guruh  chegaralari  aniq 

bo‘lishi, barcha o‘rganiladigan obyektlar soni tuzilgan guruhlarga imkon 

qadar teng taqsimlanishiga rioya qilinishi kerak.  

Ushbu  ko‘rsatib  o‘tilgan  talablarga  amal  qilinishi  iqtisodiy  tahlil 

natijalarini to‘g‘ri va aniq bo‘lishida muhim ahamiyatga ega.