Ma'ruza matni doc

Ҳалқали чувалчангларнинг аҳамияти. 
Кўпчилик сув хавзаларида яшовчи халқали чувалчанглар кучли 
ривожланганлиги туфайли улар модда алмашинувида маълум даражада 
ахамиятлидир.Шунингдек 
полихеталар 
кўплаб 
учраганлиги 
туфайли 
балиқларнинг озиқланишида мухим роль ўйнайди. Шуни эътиборга олган зоолог 
олим Л.А.Зенкевич улар орасида нереисларни Азов денгизидан касбий денгизига 
олиб келиб унинг иқлимига мослаштирилган ва кўпайтирилган. Бизларга 
маълумки Волга дарёси билан туташ бу денгизда эса қимматбахо осётрсимон 
балиқлар яшайди.Сувда яшовчи олигохеталар хам балиқлар учун озиқалардан 
бири. Зулуклар хам балиқлар томонидан истеъмол қилади. Кам қилли 
чувалчангларнинг катта бир гуруҳи ёмғир чувалчанглари тупроқни гумус билан 
бойитишда,ўсимликлар илдизларини атмосфера хавоси билан таъминлашда, шу 
туфайли қишлоқ хўжалик экинларини хосилдорлигини кўтаришда энг муҳим 
аҳамиятга эга. Эндиликда Республикамизда уларнинг дурагай вакилларидан гўнг 
ёки қизил чувалчанглар хар хил чириндилардан экологик тоза биогумус олишда 
ва бошқа мақсадларда қўлланиб келмоқда. 
Тиббиёт зулугидан олинадиган гирудин медицинади қўлланилади, бундан 
ташқари 
бундай 
зулуклар 
одамларда 
қон 
босимини 
туширишда 
қўлланилади.Шулар билан бир қаторда целомик чувалчангларнинг бир мунча 
зарарли томонлари хам мавжуд. Жумладан уларнинг кам қиллиларга оид айрим 
турлари (асосан ёмғир чувалчанглари) қишлоқ хўжалик хайвонларида 
паразитлик қилувчи баъзи бир чувалчангларнинг оралиқ ёки резервуар 
хўжайинларидир. 
Сув ҳавзаларида зулукларнинг кўпайиб кетиши балиқчиликка бирмунча 
зарар келтиради. Уларнинг “ҳужуми”дан фойдали сув қушлари хам нобуд 
бўлиши мумкин. От ёки ниль зулуги қишлоқ хўжалик хайвонларига сув ичиш 
пайти томоғига ёпишиб уларнинг хаётига хавф туғдириши мумкин. Айрим иссиқ 
ўлкаларда одамлар ва қишлоқ хўжалик ҳайвонлари учун нам жойларда яшовчи 
қон сўрувчи зулуклар хам хавфлидир.