Filologiya fakulteti

amakim  ikki-uch  qalqidi-yu  chalqanchasiga  ketdi.  Odamlar  uni  uyiga  olib  kirib 

---

                                                                                      

                                                                                    51 

 

yotqizishdi. Amakim shu yotgancha Savrinisoning yettisiga ham, yigirmasiga ham 

turolmadi”.

56

 

Insonning  eng  ogʻir  judoliklaridan  biri  bu  farzand  dogʻi  hisoblanadi. 

Abdurahmonni  esa  bir  tomondan  farzand  dogʻi,  bir  tomondan  aybdorlik  hissi 

tamom qildi. Abdurahmon misolida oʻsha davrdagi johil tuzum, Savriniso misolida 

esa erki oʻzida boʻlmagan oʻzbek xalqini koʻrishimiz mumkin. Lekin abdurahmonni 

ota sifatida oladigan boʻlsak, oʻzbek adabiyotidagi farzandining qotili, farzandkush 

obrazining yorqin namunasi deb bemalol ayta olamiz. 

Jahon adabiyoti namunalaridan N.V. Gogolning “Mirgorod” asariga kiruvchi 

“Taras Bulba” qissasida ham xoinlik qilgani uchun oʻz oʻgʻlini oʻldirgan ota motivi 

uchraydi. Asarning asosiy qahramoni Taras Bulba boʻlib, uning ikki oʻgʻli Ostap va 

Andriy  Kiyev  akademiyasida  tahsil  olib,  uyga  qaytib  kelishadi.  Soʻngra  ota  va 

oʻgʻil  zaporojyelik  kazaklar  markazi  Sechga  otlanadilar.  Sechda  qahramonlar 

boshqa  kazaklarga  qoʻshilib,  polyaklarga  qarshi  jang  qiladilar.  Oʻqishda  polyak 

qizini  sevib  qolgan  Andriy  sevgilisi  oldiga  borib  polyaklar  safiga  qoʻshiladi. 

Bundan jahli chiqqan ota janglarning birida oʻgʻlini oʻldiradi. Ostapni esa polyaklar 

asir  olib,  qiynab  dorga  osadi.  Taras  Bulba  ham  keyingi  janglarda  asir  olinib  qatl 

etiladi. 

Yozuvchi  Taras  Bulbani  mard,  yovqur,  vatani,  e’tiqodi  uchun  oʻlimga  ham 

tayyor, qat’iy fe’lli, yovga nafrati cheksiz, xatto xoinlik qilgan oʻgʻlini oʻldirishdan 

zarra  ikkilanmaydigan  bir  shaxs  qilib  tasvirlaydi.  Yoshligidan  otasidek  hech 

narsadan  qoʻrqmaydigan,  mardona  oʻgʻli  Ostap  va  bolaligidan  rahmdilroq  va 

koʻngli  boʻshroq  oʻsgan  Andriylarga  Taras  Bulbaning  ikki  xil  munosabatini 

koʻramiz. U avval, oʻgʻillari oʻqishdan kelishlari bilan ularni bosqinchilik janglariga 

olib  ketadi.  Maqsadi  oʻgʻillarining  qahramonliklarini  koʻrib  faxrlanish  va  ularning 

bu qahramonliklarini boshqalarga aytib maqtanish edi: “Endi boʻlsa u, ikki azamat 

oʻgʻli  bilan  Sechga borib, undagilarga:  “Koʻringlar, sizlarga qanday  azamatlarni 

boshlab  keldim!”  deb  kerilishini,  koʻp  urushlarni  koʻrib  chiniqqan  oʻrtoqlariga 

bolalarini  taqdim  qilganida  qanday  faxrlanishini,  bolalarning  jonbozlikdagi  va 

                                                           

56

 Абдулла Қаҳҳор. “ Ўтмишдан эртаклар”.  – T.: Ғофур Ғулом номидаги адабиёт ва санъат нашриёти, 1988-

йил. 210- б 

---

                                                                                      

                                                                                    52 

 

boʻzaxoʻrlikdagi  polvonligini  koʻrib  qanday  suyunishini  oʻylar,  ichidan  shodlanar 

edi...”

57

 Bu  yerda  Taras  Bulbada  ham  barcha  otalarga  xos  xarakter  mavjudligini 

koʻramiz.  Ya’ni  u  oʻgʻillarini  qanchalik  yaxshi  koʻrmasin,  ularga  boʻlgan 

muhabbatini  koʻrsatmaslikka  xarakat  qiladi.  U  ham  boshqa  otalar  singari 

oʻgʻillarining yutugʻlaridan faxrlanishni chin dilidan xohlaydi. Bulba shu maqsadda 

tinch  yashab  turgan  kazaklarni  urushga  chorlaydi.  Lekin  uning  bir  oʻgʻli  unga 

sharmandalik  va  isnod  olib  keladi.  Yana  bir  oʻgʻli  esa  dushman  qoʻlida  otasining 

koʻz oldida ayanchli oʻlim topadi. 

 Yuqorida  aytib  oʻtkanimizdek,  otasi  va  akasidan  farqli  oʻlaroq,  koʻngli 

boʻshroq  Andriy  kazak  birodarlari  bilan  polyaklarni  qamal  qilishayotgan  paytda 

qamal  qilingan  shaxar  ichida  oʻqib  yurgan  kezlarida  oshiq  boʻlgan  qiz  ham 

borligini,  u  bir  burda  nonga  zor  ekanligini  eshitadi.  Bir  qop  nonni  olib,  shaxar 

ichiga  kiradi.  U  yerda  ochlikdan  oʻlib  yotgan  odamlarni,  anchadan  buyon  tuz 

totmay  qiynalayotgan  sevgilisini  koʻrib,  birodarlariga  nisbatan  nafrat  uygʻonadi. 

Andiriy bir qarorga keladi – sevgan malikasi va begunoh aholini himoya qilib, oʻz 

doʻstlariga,  otasiga  qarshi  qurol  koʻtarishga  jazm  etadi:  “Otam,  oʻrtoqlarim,