Ahmedovich ahmedov, akmal abzalov


Suv  oqimi  shakllanish  zonasi  ekosistemasining  hozirgi  holati



Download 4,02 Mb.
Pdf ko'rish
bet53/161
Sana30.12.2021
Hajmi4,02 Mb.
#196035
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   161
Bog'liq
Ekologiya-A.Ergashev

Suv  oqimi  shakllanish  zonasi  ekosistemasining  hozirgi  holati. 
O‗zbekiston  daryolari  oqimining  shakllanish  zonasi,  asosan  uning  yuqorigi 
qismida  daryo  gidrologik  –  gidrokimyoviy  rejimi  suv  va  suvoldi 
ekosistemasining  ekologik  holati  ko‗proq  bir  me‘yordagi  hududlarga  kiradi, 
regionda  bo‗lgan  iqlim  o‗zgarishlarini  bo‗lishiga  qaramasdan,  tabiiy  muhit 
komponentlari munosabatlarini o‗zgarishiga olib keldi. 


105 
 
O‗zbekistonda  ham,  regiondagi  tog‗li  hududlarning  katta  qismidagi  kabi 
muzliklar oldidagi zonalarda kichik ko‗llarni hosil bo‗lishiga olib keladi, ularni 
rejimi  esa  barqaror  emas.  Bu  jarayonlarni  rivojlanishi  maxsus  monitoring 
sistemasini  tashkil  etishni  talab  qiladi,  chunki,  birinchidan,  daryolar  gidrologik 
rejimi  va  suv  kelishi  tiri,  komponentlarini  asosiy  boshqarishdan  iborat, 
ikkinchidan,  ayrim  yangi  hosil  bo‗lgan  ko‗llarni  ushlab  turadigan  qatlamlarini 
o‗pirilishi  oqibatida  sellar  va  katastrof  ko‗chishlarni  yuzaga  kelishiga  olib 
keluvchi sabablar bo‗lishi mumkin. 
Vertikal  zonalarga,  geologik  va  tuproq  sharoitlariga,  namgarchilik  hamda 
tog‗  yon  bag‗irlariga  muvofiq  daryo  suvlarini  minerallashuvi  100–300  mg/ds
3
 
atrofida o‗zgarib turadi, biogen konsentratorlar va ifloslantiruvchi moddalar fon 
berish  darajasida  bo‗ladi.  Daryo  va  suv  havzalarini  shakllanishi  zonalar  suv 
oqimi uchun suvda erigan kislorodni yuqori bo‗lishligi xarakterlidir. O‗rmonlar 
gidrologik  rejim  va  ekosistema  barqarorligini  boshqarishning  muhim  omili 
bo‗lib qoladi. Havza yon bag‗ridagi archazorlar – tog‗ o‗rmonlarining asosiysi, 
ular  suv  to‗plovchi  1400–3000  m  atrofida  balandliklarda  o‗sadi.  Tog‗dagi 
yaproqli o‗rmonlar 1000 dan 2500–2800 m gacha balandliklarda katta maydonni 
egallagan.  Tog‗  yaproq  o‗rmonlarining  yirik  massivlari  G‗arbiy  Tyanshon 
tog‗larida  joylashgan.  Relikt  o‗rmonlar  grek  yong‗og‗i,  chinorlar  va  oddiy 
xurmolar formatsiyalari ko‗rinishida. 
Suv  oqimi  shakllanadigan  zonalarda  o‗tkazilgan  gidrologik  va 
gidrobiologik  kuzatishlarni  ko‗rsatishicha,  ko‗pchilik  daryolarni  suv  oqimi 
shakllanadigan  zonalarida,  asosan  muhofaza  qilinadigan  tabiiy  holatda  bo‗ladi 
va  chuchuk  suvlar  ekosistemasini  tabiiy  holatini  ko‗rsatadi.  Ammo  ayrim 
zonalarda va xo‗jalik faoliyati rivojlangan hududlarda daryo hamda soylarning 
suvlari mo‗tadil ifloslangan sinfga xos bo‗ladi, ayniqsa kam suvli davrlarda ro‗y 
beradi. 


106 
 
Tog‗  ekosistemalarining  hozirgi  holati  murakkab  tabiiy  komplekslari  va 
sotsial  iqtisodiy  muammolari  bilan  xarakterlanadi,  shularning  orasidan 
quyidagilarni ajratish mumkin: 

 
Antropogen ta‘sirlarga munosabati bo‗yicha nisbatan barqarorligi kuchsiz 
ekosistemalar; 

 Negativ ekzogen jarayonlarga uchragan hududlar (20% ko‗proq hududlar 
tuproqning: eroziyasiga, ko‗chish, siljish, sellar o‗tadigan hududlarda 
mujassamlangan); 

 
Siyrak  o‗rmonli  tog‗  (15%past)  va  yuqori  degradatsiyaga  uchragan 
yaylovlar; 

 
Suv  yig‗iladigan  hududlar  qismini,  shunga  o‗xshash  suv  resurslarini 
sanoat ishlab chiqarish chiqindilari va rekrasiyadan ifloslanishi. 

Download 4,02 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   161




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish