Toshkent moliya instituti a. V. Vahobov, A. S. Jcvrayev soliqlar va

Soliqlarning  tartibga 

, 

.  .  . 

• 

•  u- 

if 

-. 

j

soluvchilik  funksiyasi 

lanishl  va  nvojlamshi  sharoitida

soliqlaming  ikkinchi 

muhim 

funksiyasi  ulaming  iqtisodiyotdagi  tartibga  soluvchilik  roli 

hisoblanadi, ya’ni davlat soliqlar orqali tovarlar, xizmatlami 

ishlab  chiqarish  va  sotishning  iqtisodiy shart-sharoitini  tar­

tibga  soladi va  bu  bilan  iqtisodiyot tarmoqlarining  iqtisodiy 

faoliyatini amalga oshirish uchun  muayyan «soliq  muhiti»ni 

yaratadi.  Ushbu  funksiya  orqali  davlat  soliq  tizimiga  ta’sir 

ko‘rsatadi,  ya’ni muayyan tarmoqda ishlab chiqarish sur’at- 

larini  rag‘batlantiradi  yoki jilovlab  turadi,  sarmoyaning  bir 

tarmoqdan  soliq  muhiti  eng  ma’qul  bo‘lgan  boshqa  tar- 

moqqa  qo‘yilishini  kuchaytiradi  yoki  pasaytiradi,  shuning- 

dek,  aholining  to‘lovga  qobil  talabini  kengaytiradi  yoki 

kamaytiradi.

Soliqlaming  tartibga  soluvchi  sifatidagi  funksiyasining 

ahamiyati  bozor  munosabatlari  sharoitida  o‘sib  boradi,  bu 

davrda  tadbirkorlami  ma’muriy  qaram  qilish  usullari  yo‘q 

bo‘lib  ketadi yoki juda oz  holda  qoladi,  korxonalar faoliya­

tini  farmoyishlar,  ko‘rsatmalar  va  buyruqlar  yordamida 

idora  qilish  huquqiga  ega  bo'lgan  «yuqori  tashkilot» 

tushunchasining  o‘zi  asta-sekin  kuchsizlanib  boradi.  Biroq 

iqtisodiy  faollikni  izga  solib  turish,  uning  rivojlanishini 

jamiyat  uchun  maqbul  bo‘lgan  yo'nalishda  rag'batlantirish 

zarurati  saqlanib  qoladi.

_  ..  . 

Rag‘batlantirish  funksiyasi  soliq