Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги андижон машинасозлик институти

К
ритм
= SV
i
ф
/ SV
i
n
Бу ерда V
i
– режа доирасида (режадан ташқариси 
ҳисобга олинмайди) таҳлил этилаётган даврда 
(декада, ой, квартал) бажарилган ишларнинг 
фактик ҳажми. V
i
n
– ишларнинг режа ҳажми.
6. Ишлаб чиқаришни ташкил қилиш турларининг 
характеристикаси
• Ишлаб чиқариш тури 
– ташкилий-техник ва 
иқтисодий характеристикалар ва маҳсулот 
чиқаришнинг номенклатураси, қамрови ва 
доимийлиги билан шартлашадиган ишлаб 
чиқаришни ташкил қилишнинг омиллари ва 
элементларини бирлаштириш хусусиятларининг 
йиғиндисидир.
Kam ichding nima-yu, ko‘p ichding nima, farqsiz, igna ham yo‘g‘on
qoziqning uchi ham ko‘zga kirar bo‘lsa baribir ko‘r qiladi.
Tohir Malik

---

388 
Ишлаб чиқаришни ташкил 
қилишнинг узлуксиз услуби
• Ишлаб чиқаришни ташкил қилишнинг узлуксиз 
услуби – технологик жараёнга кириш бўйича 
жойлашган, ихтисослашган иш жойларида 
бажариладиган асосий, ёрдамчи ва хизмат 
кўрсатадиган ишлаб чиқариш операцияларидан 
замонда ва маконда келишилган ритмик 
такрорийликка асосланган услубдир.
Ишлаб чиқаришни ташкил этиш услубларини 
танлашга таъсир кўрсатадиган омиллар:
чиқарилаётган маҳсулот номенклатураси;
чиқарилаётган маҳсулотнинг қамрови 
(йиллик дастур);
чиқаришнинг даврийлиги;
маҳсулотнинг меҳнат сиғими;
ишлаб чиқариш технологиясининг характери

---

389 
Қисқача хулосалар:
•
1
. Ташкилот фаолият юритишининг ташкилийлиги барқарорлиги ва самарадорлигини ошириш
учун жараѐнларни мақбуллаштиришнинг 22 та тамойилини таҳлил қилиш ва қўллаш мақсадга
мувофиқ. (жараѐнларни ҳуқуқий регламетлаш, менежмент тизимини такомиллаштириш,
жараѐнларни ташкил этишга илмий ѐндашувларни қўллаш, ривожланишнинг инновацион
характерини
таъминлаш,
жараѐнлар
сифатига
орентация
қилиш,
жараѐнларнинг
мослашувчанлигини
таъминлаш,
малакали
командани
ажратиш,
бошқарув
қарорлари
қиѐсийлигини таъминлаш, жараѐнларни марказлаштириш ва универсаллаштиришни оқилона
бирлаштириш,
персонални
бошқариш
услубларини
бирлаштириш,
жараѐнларнинг
таъсирчанлигини
таъминлаш,
ранжировка
қилиш,
персонификациялаш,
жараѐнларнинг
тезкорлиги, автоматлаштирилганлиги, регламентланганлиги, пропорционаллиги, тўғридан-тўғри
аниқлиги, узлуксизлиги, паралеллиги, ритмиклиги).
•
2. Ишлаб чиқариш жараѐнларини қуйидаги кўринишларга бўлиш тавсия этилади: тайѐрлов,
ўзгарувчан, тугаллов, ѐрдамчи, хизмат кўрсатувчи, иш жойидаги ишлаб чиқариш жаарѐни,
бўлинмалар даражасидаги жаарѐн, цехлараро ишлаб чиқариш жаарѐни.
•
3. Ташкилот тузилмалари компонентлари ўртасидаги ўзаро олақаларни топиш учун ташкилий ва
ишлаб чиқвриш тузилмалари йиғиндисини бир вақтда муҳокама қилиш мақсадга мувофиқ.
•
4. Ишлаб чиқариш жараѐнлари узунлигини қисқартиришнинг асосий омиллари қуйидагилар
ҳисобланади: маҳсулотнинг кинематик чизмани соддалаштириш (тузилмасини); тенологик
жаарѐнларни соддалаштириш ва такомиллаштириш; маҳсулот таркибий қисмларини, технологик
жараѐн элементларини, асбобларни, ишлаб чиқаришни ташкил қилишни унификациялаш ва
стандартлаштириш; деталли, технологик ва функционал ихтиосолаштиришни чуқурлаштириш;
механик жиҳатдан қайта ишланадиган деталларнинг солиштирма оғирлигини қисқартириш;
ишлаб чиқариш жараѐнларини оқилона ташкил этишнинг тамойилларга амал қилиш; вақт ҳисоб-