Xorazm ma’mun akademiyasi axborotnomasi – /2019 Ўзбекистон республикаси фанлар

XORAZM MA’MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOMASI – MAXSUS SON 
12
Suv o’simliklari juda serhosil bo’ladi. Bir gektar suv yuzasidan vegetatsiya davrida 220-230 tonna 
qamish; 140-150-tonna qo’g’a ; 20-30 tonna qunduzquloq; kuniga 2-3 tonna, oyiga 60-70 tonna sprodela, 
kuniga 1,5-2,1 tonna, oyiga 40-45 tonna kichik ryaska yashil biomassasi olish mumkin. 
Lekin oqava va chiqindi suvlarni tabiiy ravishda tozalanishi uzoq muddatli hamda bu suvdan qayta 
foydalanish imkoniyati chegeralangandir, suvda o’sayotgan o’simliklarning soni va turini hamda oqava 
suvning fizikaviy va kimyoviy tarkibini o’rganish ancha qiyinchilik keltirib chiqaradi. Shuning uchun keyingi 
yillarda oqava suvlarni biologik tozalashda maxsus iqlimlashtirilgan o`simliklardan foydalanilmoqda. 
Iqlimlashtirilgan ryaska, suvkarami, azolla va eyxorniya o’simliklarining biofiltrlik darajasi o’ta yuqoridir. 
Bu o’simliklar nafaqat suvni tozalash, balki suvni kislorod va ozuqa muhitini boyitadi. Oqava suvlarni 
fizikaviy va kimyoviy tozalashdan ko’ra biologik usul bilan tozalash sodda, arzon va o’ta iqtisodiy samarali 
usuldir. 
Xorazm viloyati sharoitida ham bu borada ilmiy-amaliy ishlar olib borilmoqda. Tajribalar Yangibozor 
tumani “Og`abek ko`li” fermer xo`jaligiga qarashli ko`llarda, Urganch shahar oqava suvlarni tozalash 
majmuasiga qarashli biologik hovuzlarda hamda Urganch davlat Universiteti Tabiiy fanlar fakultetiga qarashli 
tajriba yer uchastka maydonida joylashgan sun‘iy plastmassa hovuzlarida olib borilmoqda .
Shu boisdan keyingi vaqtlarda oqava suvlarni tozalashda sodda va hatto bir qarashda ibtidoiy bo’lib 
ko’ringan, lekin uncha katta bo’lmagan aholi turar joylari suv oqavasi va sanoat suvlarini biologik hovuzlarda 
tozalash singari eng ishonchli va arzon usul keng qo’llanilmoqda. Bunda asosan suvda qalqib o`suvchi yuksak 
o`simliklardan foydalanib, ularni suvni tozalash darajasi o`rganilmoqda. Oqava suvlarni tozalashda biologik 
hovuzlarni tashkil qilish eng samarali usullardan biridir. 
Oqava suvlarni tozalashda ishtirok etadigan o`simliklarni shartli ravishda 2 ta guruhga ajratish 
mumkin. 
1-tabiiy holatda o`sadigan o`simlik turlari
2-maxsus o`stiriladigan (iqlimlashtirilgan) o`simlik turlari