M. F. Ziyayeva, O. Z. Rizayeva

 
Nafas yo‘llarida yot moddalar
 
 
Bolalardagi  to‘satdan  yuz  beradigan  asfiksiya  turidir.  Yot 
moddalar ko‘proq bronxlarda bo‘ladi. Kattalarda ko‘proq o‘ng 
bronxda, bolalarda esa ikkalasida baravar uchraydi. Ko‘proq 3 
yoshgacha  bo‘lgan  bolalarda,  ya’ni  jag‘  tishlari  paydo 
bo‘lguncha bo‘lgan davrda uchraydi. 
 
S
аbаbi. Nafas yo‘llariga ko‘proq tangalar, tugmalar, yong‘oq 
va o‘yinchoqlar tushib qolishi mumkin. 
 
B
еlgilаri.  Yuqori  nafas  yo‘llaridа  yaqqol  namoyon  bo‘lgan 
stenozi  yuzaga  kelishi  mumkin.  Bo‘g‘ilish,  kuchli  davriy 
yo‘talishlar  bilan  birga,  yuzda  sianoz  va  chaqmoq  tezligidagi 
asfiksiya yuzaga kelishi mumkin. Agar yot modda harakat qilsa, 
traxeyada  yo‘tal  va  qichqiriq  vaqtida  chapaksimon  nafas 
eshitilishi mumkin. Yot moddalar ko‘pincha bronxlarda yaqqol 
ishemik  o‘zgarishlarni  keltirib  chiqarmaydi.  Bola  bezovta, 
qo‘rquvda.  Xurujsimon,  effektsiz  yo‘tal.  Bronxospazm,  ekspi-
rator  hansirash  xarakterlidir.  Qisman  tiqin  bo‘lsa  auskultat-
siyada bir tomonlama quruq hushtaksimon xirillashlar, emfize-
ma  belgilari  bilan  namoyon  bo‘ladi.  Auskultatsiyada  ma’lum 

---

 
264 
sohada sust nafas yoki nafas yo‘qligi eshitiladi. Tashxis ko‘krak 
qafasining bronxoskopiya yordamida qo‘yiladi. 
 
Hamshiralik parvarishi. 
 
Qo‘l yordamida yot moddani olib tashlash. 
 
Bronxoskopiya yordamida olib tashlash. 
 
Bolani  xotirjamligini  ta’minlash  maqsadida  oila  a’zolarini 
ruhiy qo‘llab-quvvatlash. 
 
1) 
Yot moddani aniqlash: 
 
- o‘yinchoq xususiyatlari va simptomlari;
 
- agar bola gapira olsa nima bo‘lganini so‘rash;
 
- yot moddani joyi va xususiyatlarini aniqlash. 
 
2) 
Yot moddani olib tashlash: 
 
- bolani oyog‘idan ko‘tarib, silkitish; 
 
-  bolani  chap  qo‘l  bilan  ushlab,  o‘ng  qo‘lni  ko‘rsatkich 
barmog‘i bilan til ildizini bosish va bola boshini pastga egish.
 
Bronxoskopiya, traxeostomiya.
 
3) 
Sun’iy nafas va kislorod berish.
 
4) 
Medikamentoz davo. 
 
5) 
Oilani qo‘llab-quvvatlash.