Мавзу: “Teatr tarixi” kursiga kirish

 
245 
qilingan  qonunlarga  ham  zidligi  ayon  bo'lib  qoladi.  Kreont  bu  farmonni  o'zicha, 
beboshlarcha  chiqarib,  xalqqa  jarchi  orqali  ma'lum  qiladi.  Shunday  qilib,  Kreont 
yakka hokimlik maqomini ro'yobga chiqarmoqchi bo'ladi. 
Antigona,  Tiresiy,  Gemon  Kreontni  qonunni  buzganlikdagina  emas,  zolim  va 
mustabidlikda ham ayblaydilar. 
Antigona akasining jasadini dafn etish bilan jigarlik burchinigina ado etmaydi, 
shu  bilan  birga  fuqarolik  burchini  ham  bajo  keltiradi;  zero,  u  demokratik  davlat 
axloqi  yuzasidan  ish  ko'rgan  edi.  Kreont  esa  jamiyatni  halokatga  keltiruvchi 
yo'ldan boradi. Asar oxirida baxtsizlik ustiga baxtsizlikka duch kelgan Kreont o'ta 
mudhish  ahvolda  qoladi:  Antigona  o'zini  osib  qo'yadi,  uning  jasadi  qarshisida 
shahzoda  Gemon  o'zini  o'zi  shamshir  bilan  nobud  qiladi,  buning  ortidan 
Kreontning  xotini  o'zini  o'ldiradi.  Antigonaning  o’limi  bu  jasur  qiz  ezgu 
intilishlarining g'alabasini anglatadi. 
Sofoklning  eng  mashhur  asari  —  «Shoh  Edip»  tragediyasidir.  Pyesada  voqea 
Edipning  o'z  otasini  o'ldirib,  onasiga  uylanishidan  keyin,  talay  vaqtlar  o'tgach, 
boshalanadi. Qariyb 15 yilki, Edip Fivaga rahnamolik qilib kelmoqda. Uning to'rtta 
farzandi: ikki o'g'il, ikki qizi bor. Ekin-tekinga, hayvonlarga, odamlarga yopirilgan 
so'nggi  dahshatli  ofatga  qadar  podsholik  tinch,  osoyishta  kechadi.  Endichi,  saroy 
oldi  bosh  kohin  yetakchiligida  fivaliklar  olomoniga  to'la.  Hammasining  qo'lida 
qo'yning oq  yungi himarilgan  zaytun novdalari.  Bu  — najot, himoyaga  muhtojlik 
ramzi.  Edip  olomonga  peshvoz  chiqar  ekan,  Apollon  kohinidan  xudolarning 
xohishu  karomatini  bilmoq  uchun  qaynag'asi  Kreontni  allaqachon  Delfaga 
yuborganligini  aytadi.  Ayni  shu  chog'da  Kreont  paydo  bo'ladi,  u  xudolarning 
xohishi — Fivaning sobiq hukumdori —Layning hunini olish, buning uchun uning 
qotilini  topib,  badarg'a  qilish  yoki  «qonga  qon  bilan»  javob  berish  lozimligini 
xabar qiladi. Edip Layning qotilini izlab topajagi haqida tantanali va'da beradi. Shu 
yo'sinda u o'zi anglamagan holda, o'ziga qarshi o'zi tergov boshlaydi. 
Shoir  dahshatli  haqiqatni  yuksak  mahorat  bilan  psixologik  izchillik  ruhida 
ochib bergan. Tergov-taftishlar davomida Edip tabiatiga xos muhim jihatlar ochila 
boradi.  U  ona  shahrini  balolardan  asrab  qolishga  chog'langan,  o'z  vazifasining 

---