Jismoniy tarbiya

S o‘zning  jo ‘shqinlik  funksiyasi 
o'quv  va  tarhiyaviy  vazi­
falarni  hal  etish g a  y o r d a m   berad i.  N u tq n in g   jo 's h q in lig i 
so'zning  aham iyatini  oshiradi  va  ularning  m a ’nosini  tushu- 
nishga  yordam  beradi.  Bu  o'qituvchining  o'rganiladigan  darsga 
munosabatini  bildiradi,  o'quvchilarning  qi/.iqishini,  o 'z   yutuq- 
lariga  ishonch,  qiyinchilikni  yengib  o'tish  xohishini  orttiradi. 
M a ’no  mazmunli,  iborani  logik  va  grammatik  to'g'ri  tuzish, 
obrazli,  ifodali,  aniq  intonatsiyali,  mimika  -imo-ishora  orqali 
jo'shqinlikka  erishiladi.
Tasvirlash 
bu  —  bolalarda  faoliyat  haqidagi  tushunchalarni 
vujudga  keltirish  usuli.Tasvirlashda  harakat-faoliyatning  asosiy 
belgilari  nim a  qilish  kerakligi  aytiladi,  lekin  ko'rsatilmaydi. 
N im a  uchun  shunday  qilish  kerakligi  tushuntiriladi.  Bundan
87

---

birinchi  tuslumch;mi  hosil  qilish  uchun  yoki  oddiy  faoliyat­
larni  o'rganishda,  o'quvchilar  o 'z   bilimlari  va  tajribalaridan 
foydalana  bilgandagina  qo'llaniladi.
Tushuntirish 
—  harakat-faoliyatlarga  bo'lgan  ongli  m uo- 
malani  rivojlantirishning  zaruriy  usuli,  negaki  bu  texnika  deta- 
lini  tafsilotini  ochib  berishga  qaratilgan  bo'lib,  asosiy  savol: 
„N im a  u chu n ?“ga  javob  beradi.
Suhbat 
—  bir  to m on d an ,  faollikni  oshiradi,o'z  fikrlarini 
avta  bilishni  rivojlantiradi,boshqa  to m o n dan   esa,  o'qituvchiga 
o 'z   o'quvchilarini  bilish,qilingan  ishlarni  baholashga  yordam  
beradi.  Suhbat  o'qituvchining  savoli  va  o'quvchining  javobi 
tarzida  yoki  o 'z   fikrini  erkin  izhor  qilish  orqali  o'tadi.
Tahlil  qilish 
—  s u h b a td a n ,  faq at  u  yoki  bu  vazifani 
bajargandan  so'ng  olib  borilishi  bilan  farq  qiladi.  Tahlil  bir 
t o m o n l a m a   b o 'li s h i  h a m   m u m k in   ( u n i  faq at  o 'q it u v c h i 
o'tkazgandagina)  yoki  ikki  to m o n lam a  —  o'quvchilar  ishti- 
rokida  suhbat  tarzida  bo'lishi  ham  mumkin.  Tahlilning  ikkinchi 
shakli  t a ’lim  va  tarbiya  vazifasini  samaradorlik  bilan  hal  etish 
imkonini  beradi.