Yem-xashak yetishtirish agronomiya asoslari

Ahamiyati.
  Xashaki lavlagi shirali, yengil hazm bo'ladigan  va to ‘yimli 
ozuqa  hisoblanadi.  Uning  to ‘yimlilik  qiymati  chorva  mollari  organizmi 
uchun zarur bo'lgan moddalar -  uglevodlar, azotsiz ekstraktiv moddalar, 
mineral tuzlar va vitaminlarga boy, bu chorva mollari organizmida dag'al 
xashakning  yaxshi  hazm  bo‘lishiga  yordam  beradi.
Tarixi.
  X ashaki  lavlagining  kelib  chiqishi  qand  lavlagidek  b o ‘lib, 
XVIII  - XIX  asrlarda lavlagi ildizmevalari xo‘raki,  qand va  yem-xashak 
yo‘nalishlari  uchun  yetishtiriladigan  bo‘ldi.  Xashaki  lavlagi  Yevropa 
m amlakatlari -  Buyuk Britaniya,  Fransiya,  Belgiya,  Germaniya,  Daniya 
va  boshqa  sutchilik,  qoramolchiligi  rivojlangan  m am lakatlarda  ko‘p 
tarqalgan.  Bu  m am lakatlarda  ildizmevalilar  hosili  gektariga  600-900 
sentnerni  tashkil  qiladi.
H am do‘stlik  m am lakatlarida  hozirgi  vaqtda  xashaki  lavlagi  1,8  mln 
gektar  maydonni  egallaydi.  Ildizmeva  hosili  204-215  sentnerga  teng. 
0 ‘zbekistonda  1999-yili  xashaki  lavlagi  ekilgan  maydon  14,71  ming 
gektam i  tashkil  etgan  bo'lib,  ildizmeva  hosili  198,9  sentnerga  yetgan. 
Ayrim ilg‘or jam oa xo‘jaliklarida gektaridan 800 -  1000 sentner va undan 
yuqori  hosil  olingan.  0 ‘zbekiston  sharoitida  urug‘  hosili  15-20  sentnerni 
tashkil  etadi.
Biologiyasi.  Xashaki lavlagining issiqlik va yorug'likka b o ‘lgan talabi 
qand lavlagi bilan bir xil. Xashaki lavlagining nafas olishi yuqori bo'lgan 
ildizmevasida qand moddasining k o ‘p to ‘planishiga yo‘l qo‘ymaydi. Qand 
lavlagining  ildizm evasida  q an d   m oddasi  yuqori  b o ‘lganligi  uchun 
o ‘simliklami  sho‘rga  va  kuzgi  sovuqqa  chidamliligi  xashaki  lavlagiga 
nisbatan  ancha  yuqori.  Xashaki  lavlagi  ildizmevasining  k o ‘proq  qismi 
yer ustida joylashgani  uchun  kuzgi  sovuq  tez  ta ’sir etadi.
X ashaki  lavlagi  ham   qan d  lavlagiga  o ‘xshab  ozuqa  m oddalarga 
talabchandir.  Tuproqda yetarli darajada  ozuqa moddalar bo‘lgandagina 
u  yuqori  hosil  berishi  mumkin.  Xashaki  lavlagi  yerosti  suvlari  chuqur 
joylashgan,  unumli,  sho‘rlanm agan  tuproqlarda  yaxshi  o'sadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

10-rasm.  Xashaki  lavlagi:  a-qizil  ekkendorf;  b-pushti 
nimshirin;  g-oq  nimshirin;  e-barres;  f-shirin  qandli
Yetishtirish  texnologiyasi.
Y aqin  o'tmishdosh  -   karam ,  kartoshka,  makkajo'xori,  g‘o ‘za,  beda 
o'simliklaridir.