Yem-xashak yetishtirish agronomiya asoslari

Parvarishlash.
  Ertangi kartoshka yeming tabiiy namligida unib chiqadi, 
keshki  kartoshka  ekilgan  kuni  sug‘oriladi.  Ekilgandan  25-30  kun  o ‘tib 
unib  chiqadi.  Bu  m uddat  ichida  begona  o'tlarni  yo‘qotish  uchun  1-2 
m arotaba setkali borona yoki tishli yengil borona bilan boronalash kerak. 
K artoshkaning unib chiqishini tezlatish uchun egat ustiga chirigan go‘ng 
yoki q ora rangli plyonka yopish maqsadga muvofiqdir. Kartoshka poyasi 
egatni  qoplagunga  qadar  2-3  m arotaba  kultivatsiya  qilinadi.  Ertangi 
kartoshkaning  o‘sish  davrida  1  yoki  2,  keshkisi  esa  2  m arotaba  chopiq 
qilinadi.  Birinchi  chopiq  o ‘simlik  b o ‘yi  15-20  sm  b o ‘lganida,  ikkinchi 
m arotaba  u  gullash  davrida  o ‘tkaziladi.
S u g ‘orish  soni  k arto sh k an i  yetishtirish  m uddati  va  yerosti  sizot 
suvlarining  chuqur  yoki  yuza joylashishiga  ko‘ra  aniqlanadi.  Ertangi 
kartoshkani sug‘orish aprel oyining ikkinchi yarmidan boshlanadi. U hosil 
davri  to ‘plash  boshlanguncha  10  kunda  bir  marotaba,  so‘ng  4-6  kunda 
bir  m arotaba  sug‘oriladi.
K a rto s h k a   o 'sish   d a v rid a   y ero sti  sizot  suvi  y aqin  jo y lash g an  
m aydonlarda 4-7, chuqur joylashgan yerlarda esa 8-9 marotaba sug‘oriladi. 
Kechki kartoshka ekilgan kuni sug‘oriladi. 0 ‘sish davrida har 8-10 kunda 
bir m arotaba  sug‘oriladi va  sug‘orish hosil yig‘ishga  2-3  hafta  qolganda 
to ‘xtatiladi. Yerosti sizot suvi yuza joylashgan maydonlarda 7-10, chuqur 
joylashgan  yerlarda esa  10-12  m arotaba  sug‘oriladi.
Muammolar.  Kartoshka  ekiniga  zararkunandalardan  simqurt,  kuzgi 
tunlam ,  kolorado  q o ‘ng‘izi  va  qandalar  katta  zarar  yetkazadi.  Kuzgi 
tunlam ga  qarshi  7  foizli  granullangan  xlorofoslangan  kartoshka  ekilish 
vaqtida gektariga  50 kg tuproqqa solinishi kerak.  0 ‘sish davrida 0,5  foiz 
x lo ro fo s fo r  eritm asi  sepilishi  k erak .  K olorado  q o ‘n g ‘izig a  qarshi 
K IN M P K S   5%  (0,15-0,2  1  ga  mavsumda  2  marta),  M OSPILAN  20  %, 
(0,02-0,025  kg ga).,  SUM I -  A LFA   5  % (0,25  1 ga)  hosil  yig‘ishga 20-30 
kun  qolganda  1-2  m arta  ishlatiladi,  detsiyasumma  alfa  preparatlarining 
b iro rta sid a n   0,15-0,3  kg,  q an d alarg a  qarshi  esa  BI-58  yoki  antish 
p rep aratlarin in g   birortasidan  0,15-0,20  foiz  eritm asi  sepilishi  kerak. 
K olorado q o ‘ng‘izlarini terib olish, g‘umbak va tuxumiga qarshi sumitsin 
ishlatish  ijobiy  natija  beradi.  Poya  nematodiga  qarshi  tuproq  karbation 
bilan  ishlanadi,  lm 2ga  150-200g  preparat  to ‘g‘ri  keladi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

K artoshka  kasalliklaridan  fuzarioz  so‘lish,  makrosporioz,  xalqali 
chirish kabi kasalliklar ayniqsa ko'p tarqalgan.  Bundan tashqari fitoftora 
ham  uchrab  turadi.
Makrosporioz  va  fltoftoraga  qarshi  I  foizli  bordo  suyuqligi  eritmasi 
shuningdek, mis xloridning 0,3-0,5 foizli eritmasi yoki sineb preparatining
0,4-0,5  foizli  suspenziyasi  purkaladi.
Morfologiyasi.  Madaniy kartoshka tuganak meva hosil qiladigan k o 'p  
yillik o'simlik bo'lib,  uni yer ustki qismli  barg va poyalari har yili o'sadi 
va nobud bo'ladi.
K artoshka  vegetativ  o 'sim talari  va  qalam chalaridan  k o 'p ay ad i. 
B undan  tashq ari  karto sh k a  u ru g 'id a n   ham   k o 'p ay ad i.  Bu  u sulda 
ko'paytirish  qiyin  bo'lganligi  uchun  bu  usul  faqat  kartoshka  seleksiya 
ishlarida  qo'llaniladi.
Ildizi.
  P opuk  ildiz  b o'lib,  yaxshi  rivojlangan  ham da  u  yerning 
haydalm a  qatlam ida  joylashadi.  Ildiz  poya  bo'g'im laridan,  oq  ildiz 
(stolon)dan  va  poyaning  yana  tuganakga  birikkan  qismidan  3-5tadan 
g u ruh  b o 'lib   o 'sib   chiqadi.  U ru g 'id a n   ekilsa  o 'q   ildiz  rivojlanadi. 
K artoshka  tuganagi  muhim  biologik  xususiyatga,  ya’ni  tinim  davriga 
ega,  shuning  uchun  u  kovlab  olinganidan  so'ng  tezda  o'smaydi.  Tinim 
davri  ko'pchilik  navlarda  60  kundan  k o 'p   vaqt  talab  etadi.
Poyasi.
  K artoshka  3-5  va undan  k o 'p   poya  hosil  qilib,  tik yoki  yotib 
o'suvchi o'simlikdir, poyalari ham o'z navbatida shoxlaydi.  Poyalari uch 
yoki  to 'rt qirrali,  kamdan-kam  holda yumaloq  bo'ladi, pastki qismining 
ichi  g'ovak,  kartoshka  ekilganda  bir  poyali  o'simlik  o'sib  chiqadi.
Bargi
 -   toq  patsimon,  kesikli  3-7 ju ft  barglardan  iborat.  Ularning 
orasida  mayda  bargchalar joylashgan  bo'ladi.  Mayda  bargchalarning 
katta-kichikligi,  shakli  va  soni  kartochkaning  nav  belgilari  hisoblanadi. 
Barg  va  poyalar  kalta  tukchalar  bilan  qoplangan  bo'ladi.
Guli gajaklarga to'plangan to'pgul ko'rinishiga ega. Gullari ikki jinsli, 
o'zidan  changlanuvshi,  tojbarglari  qo'shilib  ketgan,  naviga  qarab  oq, 
qizg'ish-binafsha yoki zangori-binafsha rangli  bo'ladi.  Kartoshka naviga 
q a ra b   gullash  bosqichi  tezligi  b ir  x ild a  b o 'lm ay d i.  B a’zi  n av lari 
g'unchasini  tashlaydi  va  gullamaydi,  boshqalari  esa  gullaydi,  ammo 
changchining jinssiz  bo'lganligidan  meva  (urug')  hosil  qilmaydi.  F aqat 
ayrim  navlargina  urug'  hosil  qilish  xususiyatiga  ega  bo'ladi.