Konstruksiyalar

106. Nima uchun bo‘ylama qiya armaturalar o‘rnatilgan joylarda 
qiya kesimlarning mustahkamligi eguvchi moment bo‘yicha   
tekshirilishi zarur?
Qiya armatura joylashgan joylarda M moment ta’sir qiladi 
(48-rasm), lekin bu yerda normal kesim emas balki qiya kesim-
lar xavfli hisoblanadi, chunki unda ichki juft kuchning yelkasi 
z
2
, normal kesimdagi z
1
 ga qaraganda kamroqdir.
107. Konsollarning qiya kesimlari eguvchi moment bo‘yicha  
qanday hisoblanadi?
a)
b)
47-rasm.
48-rasm.
49-rasm.
Oddiy balkadagi kabi hisoblanadi, lekin bitta o‘ziga xosli-
gi mavjud: hisobiy momentni hisoblaganda s proeksiyali qi-
ya kesim chegarasida ta’sir qiladigan yuk hisobga olinmaydi 
(49-rasm). Qiya darzlar bilan bo‘lingan ikkita qismning o‘za-
ro burilishi o nuqta (siqiluvchi zonadagi teng ta’sir etuvchi 

---

77
zo‘riqish hosil bo‘ladigan nuqta) atrofida bo‘ladi. O‘ng qis-
miga darz hosil bo‘lishidan oldingi o‘ng tomondagi qismning 
yuki, ta’sir qilib, ushbu yukdan o nuqtaga nisbatan moment 
aniqlanadi. Masalan, teng taqsimlangan yuk ta’sir qilganda 
M=M
1
+Q
1
c. Shunga o‘xshash yondashish uzluksiz balkalar-
ning manfiy momentlar ta’sir qilgan zonasini qiya kesimlari 
mustahkamligini aniqlashda amalga oshiriladi.