Konstruksiyalar

142. Siqiluvchi elementlarda armaturaning klassini tanlash  
betonning klassiga bog‘liqmi?
Loyihalash me’yorlari siqiluvchi armatura sifatida A-III dan 
katta bo‘lmagan klass armaturalarni tavsiya qiladi (33-savolga 
qaralsin), lekin tegishli asos bo‘lsa, yuqoriroq klassdagi po‘lat-
larni ham qo‘llash mumkin. Yuk sekinlik bilan o‘sib boradi-
gan hollarda (masalan, ko‘p qavatli binolarni tiklash jarayonida 
pastki qavat ustunlari qabul qiladigan yuk) tobtashlash defor-
matsiyasi hisobiga betonning deformatsiyalanuvchanligi orta-
di. σ
b
 – ε
b 
diagrammadagi (1-rasm) kesishmaydigan chiziqdan 
foydalansak, betonning chegaraviy siqiluvchanligi shunchalik 
yuqori bo‘ladiki, hatto At-VI klass armatura birgalikda defor-
matsiyalanish natijasida σ
sc
 = σ
02
 kuchlanishga yetib bori-
shi mumkin. Bunda betonning mutahkamligi qancha kichik 
bo‘lsa, uning deformatsiyalanuvchanligi katta bo‘ladi. Shu yer-
da yana bitta bog‘liqlik mavjud: betonning mustahkamligi qan-
cha kichik bo‘lsa, siqiluvchi elementlarda shuncha yuqori klass 
armaturalarni qo‘llash lozim.