Konstruksiyalar

143. Nima uchun nomarkaziy siqiluvchi elementlarda ko‘ndalang 
armatura o‘rnatiladi?
Ko‘ndalang armatura ko‘ndalang kuchni qabul qilish uchun 
qo‘yilmaydi (buning uchun betonni mustahkamligi yetar-
li), bo‘ylama armaturani ustuvorligi saqlash uchun o‘rnatila-
di. Betonning ko‘ndalang deformatsiyalanishi natijasida bo‘yla-

---

105
ma sterjenlar egiladi, tashqi tomonga 
bo‘rtib chiqishi va himoya qatlamini 
uzib yuborishi mumkin va mustah-
kamligidan to‘la foydalanilmay 
ustuvorligini yo‘qotadi (68-rasm). 
Ko‘ndalang sterjenlar esa bunga 
to‘sqinlik qiladi. Ularning qadami 
15 d
s 
dan oshmasligi kerak (bo‘yla-
ma armaturalarning eng kichik dia-
metri) Ko‘ndalang armaturalarning minimal diametrlari pay-
vandlanish shartlari asosida belgilanadi: d
sw
 ≥ d
s
 /3. Ko‘rsatilgan 
talablar egiluvchi elementlardagi bo‘ylama siqiluvchi armatu-
ralarga ham tegishli.
Ko‘ndalang deformatsiyalar betonning ko‘ndalang defor-
matsiyalarini ushlab turadi hamda uning siqilishga mustah-
kamligini oshiradi. Mazkur holatda bilvosita armaturalash ham 
maqsadga muvofiq (145-savolga qaralsin).