Konstruksiyalar

145. Agar siqiluvchi elementning mustahkamligi yetarli emas, 
kesimni kattalashtirish esa mumkin bo‘lmasa nima qilish kerak?
Agar boshqa iloji qolmagan bo‘lsa (armaturani kuchaytirish, 
betonning mustahkamligini oshirish) u holda yo bikr armatu-
ralash yoki bilvosita armaturalash qo‘llaniladi. Bikr armatura 
payvand kesimning o‘zagi yoki prokatli qo‘shtavrdan tayyorla-
nadi. O‘zakning atrofida uning perimetri bo‘ylab albatta bo‘yla-
ma armatura (ko‘ndalang armatura bilan birgalikda) maksimal 
armaturalash foizidan (µ
max
=1,5 %) oshirmagan holda o‘rnati-
lishi kerak. 
Bilvosita armatura ko‘ndalang armaturalangan to‘rlardan 
yoki spirallardan iborat bo‘lib, uni tashqaridan qamrab ol-
gan bo‘ylama sterjenlar bilan birgalikda betonning ko‘ndalang 
yo‘nalishda kengayishiga to‘sqinlik qiladi va uni bo‘ylama siqi-
lishga qarshiligini oshiradi (8-savolga qaralsin). Bilvosita arma-
tura oquvchanlik chegarasiga yetgandagina elementning buzili-
69-rasm.

---

107
shi ro‘y beradi. Shuni ham alohida ta’kidlash kerakki, bilvosita 
armaturalovchi to‘rlar betonni yotqizish va uni zichlashni qiyin-
lashtiradi. Shuning uchun bilvosita armaturalashni faqat kichik 
ekssentrisitetli elementlarda va elementning egiluvchanligi katta 
bo‘lmagan hollarda samaralidir.