Termiz davlat universiteti «iqtisodiyot» fakulteti «iqtisodiyot» kafedrasi

Regressiv  soliq  stavkasi  usulida  daromad  o’sishi  (oshishi)  bilan  mahsulot 

ishlab  chiqarish  hajmi  ko’payishi  yoki  eksportga  mahsulot  ishlab  chiqarish 

ko’payishi bilan soliq stavkasi kamayib boradi. Demak, bunday korxona byudjetga 

kam  soliq  to’lay  boshlaydi.  Reg-ressiv  soliq  stavkalari  biror  faoliyat  yoki  sohada 

mahsulot ishlab chiqarishni ko’paytirish yoki o’z foydasidan biror turdagi xarajatni 

kamaytirishni rag’batlantirish maqsadida qo’llaniladi. 

O’zbekiston Respublikasi  Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilangan ayrim 

mahsulotlar aktsiz solig’iga tortiladi. 

Aktsiz  –  bu  ba’zi  iste’mol  tovarlari  qiymatiga  ustama  qo’yiladigan  egri 

soliqdir.  egri  soliq  deb  atalishining  sababi  –  uning  byudjetga  to’lovchilari  aktsiz 

osti tovarlarini ishlab chiqarib sotuvchilardir. Ammo, soliqni haqikiy to’lovchilari 

mahsulolt  yetkazuvchilardan  tovarlarni  sotib  oluvchilar,  ya’ni  iste’molchi-lardir. 

Shuning uchun bu soliq ba’zi mamlakatlarda iste’mol solig’i deb ham ataladi. 

Aktsiz solig’i stavkasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan tasdiqlanadi. 

Aktsiz  solig’i  summasi  ikki  xil  formula  bilan  aniqlanadi.  Agar  tovarlar 

mamlakat ichida ishlab chiqilsa va sotilsa, aktsiz solig’i summasi quyidagi formula 

bilan aniqlanadi: