O‘zbeкiston respubliкasi oliy va o‘rta mahsus ta’lim vazirligi

2. Ishchi kuchini qayta taqsimlashning bozor 

mexanizmi 

 

Ishchi kuchi bozorida unga talab mehnat unumdorligiga bog‘liq 

bo‘lib,  u  doimo  o‘zgarib  turadi.  Boshqa  sharoitlar  o‘zgarmay 

qolganda  mehnat  unumdorligi  ish  haqi  darajasini  belgilab  beradi. 

Ish  beruvchilar  ish  haqini  kamaytirishga,  yollanib  ishlovchilar  uni 

oshirishga  harakat  qiladi.  Ammo  ish  haqi  ortgan  sharoitda  ham 

ishchi  kuchiga  talab  ko‘payishi  mumkin,  chunki  bunda  ish  haqiga 

nisbatan  mehnat  unumdorligi  tezroq  ortib  borishi  yuz  beradi. 

Natijada 

ish 

haqiga 

ketgan 

qo‘shimcha 

sarfni 

mehnat 

unumdorligining ortishi qoplaydi va hatto uning tejalishiga ham olib 

keladi. 

Ish  haqi  xarajatlar  tarzida  foydaga  ta’sir  etishi  orqali  ishchi 

kuchiga talabni o‘zgartiradi. 

Ish  haqi  bilan  ishchi  kuchiga  talabning  o‘zgarishi  o‘rtasidagi 

bog‘liqlikni quyidagi chizmada ko‘rish mumkin: 

Soatlik  ish  haqi  5000  so‘m  bo‘lganda  ishlash  uchun  500  kishi 

talab  qilinadi,  2000  so‘mga  tushganda,  ishchi  kuchiga  talab  ortib, 

jami  700  kishiga  yetadi.  Bunda  ish  haqining  qisqarishi  ishchi 

kuchiga talabni oshiradi. 

---

586