O‘zbeкiston respubliкasi oliy va o‘rta mahsus ta’lim vazirligi

Tayanch tushunchalar 

 

Iste’molchi  xulqi  –  bu  ularning  turli  xil  tovar  va  xizmatlarga 

talabning shakllanish jarayonidir. 

Naflilik  –  subyektiv  qoniqish,  ya’ni  tovar  (xizmat)  ni  iste’mol 

qilishdan ko‘riladigan naf. 

                                                           

75

 Economics : principles, problems and policies. Stanley L. Brue, Campbell P. McConnell, seventeenth 

edition, McGraw-Hill/Irwin New York, 2008. 366 бет 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

268 

  Кeyingi  naflilik  (margial  utility)  –  muayyan  ne’matning  nav-

batdagi birligini iste’mol qilishdan olingan qo‘shimcha naflilikdir. 

  Umumiy  naflilik  (total  utility)  –  so‘nggi  qo‘shilgan  naflilik 

ko‘rsatkichlarini jamlash orqali aniqlanadi.  

 Farqsiz egri chizig‘i – iste’molchi uchun A va B tovarlarning u 

yoki  bu  teng  qiymatli  to‘plamini  aks  ettiruvchi  nuqtalarning 

geometrik joylashishidir. 

Farqsizlik  xaritasi  –  naflilik  darajasi  bo‘yicha  bir-biridan  farq 

qiluvchi farqsiz egri chiziqlar yig‘indisidir. 

O‘rnini bosish samarasi – bunda bir tovar narxi o‘sganda xari-

dor  uchun  o‘rnini  bosuvchi  boshqa  tovar  nisbatan  arzon  bo‘lib 

qoladi  hamda  u  ancha  qimmatli  tovarni  mazkur  tovar  bilan 

almashtiradi.  

Daromad  samarasi  –  narx  o‘zgarishi  oqibatida  iste’molchi  pul 

daromadi  xarid  qilish  layoqati  tebranishi  natijasida  tovarlarga 

talabning o‘zgarishidir.  

Giffen  samarasi  –  hayotiy  zarur  tovarlarga  narxning  o‘sishi 

ularga bo‘lgan talab miqdorining qisqarishiga emas, balki o‘sishiga 

olib kelishi mumkinligini ko‘rsatadi.  

Naflilikni  maksimallashtirish  qoidasi  –  bunda  iste’molchi 

o‘zining daromadini shunday sarflashi kerakki, u to‘liq sarflanganda 

tovarni  xarid  qilishdan  olingan  keyingi  naflilikning  tovar  narxiga 

nisbati barcha tovarlar uchun bir xil qiymatga ega bo‘lishi lozim.