Anatomiya 2014. indd

17-rasm. Suyakning kompakt va 

g‘ovak moddasining tuzilishi:

1–zich modda; 2–tashqi aylan-

ma qatlam; 3–ichki aylanma qat-

lam; 4–osteon; 5–suyak usti par-

dasi; 6– g‘ovak modda; 7–suyak 

trabekulasi; 8–oziqlantirish kanali; 

9–qon tomirlar.

---

64

linadi. Naysimon suyaklarning o‘rta qismi – tanasi yoki diafizi

 si-

lindr yoki uchburchak shaklida. Naysimon suyaklarning tanasi-

da suyak iligi bo‘shlig‘i bo‘lib, ichida sariq ilik bo‘ladi. Ularning 

kengaygan uchi – epifiz

  deb ataladi. Unda qo‘shni suyak bilan 

birla shuvchi bo‘g‘im yuzasi

  bor bo‘lib, tashqi tomondan bo‘g‘im 

tog‘ayi bilan qoplangan.

Epifiz asosan g‘ovak moddadan tuzilgan, ustidan yupqa zich 

modda qoplab turadi. Suyakni g‘ovak moddasi sohasida uni hosil 

qiluvchi suyak to‘sinlari orasida bolalarda va kattalarda qizil ili k 

joylashgan bo‘lib, qon ishlab chiqarish va himoya vazifasini ba-

jaradi. Qizil ilik tarkibi retikula to‘qima va gemopoez elimentla-

ri bo‘lgan miyeloid to‘qimadan iborat. Retikula to‘qimasi retiku-

la hujayralari va tolalaridan iborat bo‘lib, uning qovuzloqlarida 

eritropoez, granulopoez va trombositopoez qatorlarining yosh 

va yetilgan elementlari joylashgan. Bu hujayralar qon bilan yuvi-

lib butun organizmga tarqaladi. Homila va erta bolalik davrlari-

da naysimon suyaklarning ilik bo‘shlig‘ida qizil ilik bo‘lib, ular-

da yog‘ hujayralari bola tug‘ilganidan keyin (1–6 oylarda) paydo 

bo‘ladi. 4–5 yosh dan keyin naysimon suyaklar diafizida joylash-

gan qizil ilik asta-sekin sariq ilikka aylana boshlaydi va 20–25 

yoshlarda naysimon suyak ilik bo‘shlig‘i sariq ilik bilan to‘ladi. 

Diafizni epifiz ga o‘tish joyi metafiz

 deyiladi.

Bu sohada zich modda yupqalashib kamayib boradi; metafiz 

g‘ovak tuzilishga ega. Bolalarda metefizda metaepifizar tog‘ay 

bo‘lib, suyakning bo‘yiga o‘sishi uni hisobiga bo‘ladi.

Suyakning tashqi yuzasi tog‘ay bilan qoplangan bo‘g‘im yuza-

sidan tashqari suyak usti pardasi